قۆرە، (کۆ) پەسیلە، بەرسیلە، ترێی نەگەییوو. هاڵە

ترێ مارانە

کرخیده از سرما

گیاندارێکە لە سەرماندا کرژ هەڵاتبێ، (کەسیرەبوون) کرژهەڵاتن لە سەرماندا

تەزیو لەسەرمان

(باک.):خراپ٬ -کرن: خراپکردن٬ سڕ٬ سەرمابردوو٬ گیاندارێکە لەسەرمان کوورووژم هەڵاتبێ.-بوون: کرژهەڵاتن لە سەرمان

شۆرباوی سیری

زاراوەیەکی کیمیایی کۆنە، بە گەوهەرێک وتراوە چییەتیی تەنێکی گۆڕیوە بە چییەتییەکی تر، وەک ئەوە کە جیوە بکا بەزیو و مس بکا بە زێڕ.. تا ئێستا لە زانستدا شتی وا نەدۆزراوەتەوە.

ئەی شەمسی مایە پەروەر و ئیکسیری قەلبی خاک!
بنواڕە حاڵی هالیکی ئەم خاکە ئەحقەرە

(نا.) ١- داو و دەرمانێ کە پێشوونیان لایان وابوو (عناصر) دەگۆڕێ، وەک (مس بکا بە ئاڵتوون و...) ٢- (مج.) هەر شتێکی کەم دەست کەوێ. ((ئیکسیرە خاک و خۆڵی دەرمانی گەورە ماڵان)) ((حاجی). تێبــ.- ئەم وشەیە لە (کسیریۆن)ی یۆنانی ڕا خوازراوەتەوە بۆ زمانی عەرەبی و بۆتە (الاکسیر)، ئەو جار لە عەرەبی ڕا خوازراوەتەوە بۆ زمانانی فرەنسی و ئینگلیسی و کراوە بە (ئێلیکسیر).

مایەیەکی کیمیاییە گوایە ئاسن و مسی پێ ئەکری بە زێڕ.

تیژاوی سوروشکم وەکو ئیکسیری سوهەیلە
ڕوخسارەیی زەردم وەکوو ئەوراقی خەزانە

(نا. س.) ١- سەرباز یە هەر شەڕکەر و چەکدارێکی تر کە لە شەڕا بە زیندوویی دەکەوێتە دەس دوژمن. ٢- (مج.) آ) هەر کەسێکی خرابێتە بەندیخانەوە. ب) ئینسانی فەقیر و بێ دەسەڵات و دەست و پێ سپی. *ئەسیر، دیل، یەخسیر، یێخسیر. ئێخسیرێکی زۆرمان گرت، لە ستالینگڕاد گەلێ سەربازی هیتلەر یەخسیر کران، تەماشای هەر دەڵەی ئێخسیری ڕۆمییە (زۆر فەقیرە).

دیل، یەخسیر، بەیدەست

اَسیر

دیل، گراو، یەخسیر: ئەگەر بێ یادی زوڵف و چاوەکەت یەک لەحزە سابیر بم/ئەسیری بەندی کافر، کوشتەیی بێدادی ساحیر بم «وەفایی»

«نا. وسـ.» تمـ: ئێخسیر. «ئەگەر بێ یادی زولف و چاوەکەت یەک لەحزە سابیر بم» «ئەسیری بەندی کافر، کوشتەیی بێدادی ساحیر بم» «وەفایی: گمـ- ۴۴»

اکسیر، نایاب.

[کیمیا، نایاب]

اکسیر، عدیم الوجود.

نایاب، کەم هەڵکەوتو

(ئەسیر - esîr)

یەخسیر، دیل، ئەسیر، کەسێک لە جەنگدا بکەوێتە دەست دوژمن.

(ئیکسیر - iksîr)

ئیکسیر، کیمیا، هەر شتێک زۆر بە کەڵک ونایاب بێ.

بێوەسیری. (باک)_ی: بێوەسیری. بای سوور

(بەفاسیر - bevasîr)

مایەسیری.

بواسیر

مایەسیری، نەخۆشی زگ چوون بەخوێنەوە

(تەفاسیر - tefasîr)

تەفسیران، لێکدانەوه، شەرح وشرۆڤان،راڤه.