چشم سبز
چشم زرد

چاوشین
چاوکاڵ

نوعی ساچمه درشت برای تفنگ ساچمەای

جۆرێ ساچمە تفەنگی درشت

گیایەکە لە نێو ئاویدا دەیدەن بە ڕەشەگرانەتادار زۆر بەسوودە.

مەڕ.

سرخچە، سرخیژە، سرخک.

سورێجە. [سورێژە]

حصبة، آهة.

سُرخک

سوریجە، سوورێژە، نەخۆشی زارۆکانە کە زیپکەی وردی سووریان لێ دێ

«نتـ.» تمـ: ئەسپە داریینە.

«نتـ.»، «مکـ.» مەکینەیەکە ئینسان سواری دەبێ و هاتو چۆی پێدەکا، دوو تەگەر «تایە» ی هەیە و بە هۆی زنجیرێکی تایبەتی کە چەرخێکی ددانە داری پێوەیە، دەسووڕێنەوە. تێبــ.ینی: لە چیرۆکی فۆلکلۆری کوردیدا باسی ئەسپێک دەکرێ کە لە دار دروست کراوە، یەکەم جار کە ئەم مەکینەیە هاتۆتە موکریان، لە «مەهابات» پێیان کوتوە: ئەسپە دارینە، هەروەکوو کتێبــ.ەکانی پێش شەڕی دووەم کە لە عێراق بۆ خوێندنی کوردی چاپ کراون بە «ئەسپە ئاسنینە» یان ناو بردووە. ٭«کعر.» پایسیکل، «کئێر.» دووچەرخە.

«نتـ.»، «سیمـ.» «باڵندەیەکی ڕەنگاوڕەنگە، لە کەڕەواڵە گەورەترە، لە کاتی هەڵفڕینا دەنگێکی لێوە دێ لە حیلەی ئەسپ دەچێ» «خا: جـ۱- ۴»، «زەردەواڵەخۆر- باڵندە» «هبێد- ۴۵» ٭«مکـ.» کاسەڵە شینکە.

گازوولکە. (ئەردە) سوورێژە، سۆرکە. ئەسپی زەرد، ئەسپی ڕەنگ زێڕین

(ئیسپە - ispeh)

قۆشەن، لەشکر، سوپا.

دەنگی خوێندنی کەو، قاسپە قاسپ

قبه٬ دەنگی خووێندنی کەوێیە

دەنگێکە وەک دەنگی کردنی ئاو بەسەر ئاگردا،(کسپە کسپ) کسپەی یەک لە دوای یەک ، (کسپ و هووڕ) کسپەکسپی زۆر

تکان ناگهانی قلب از خبر ناگوار
صدای آب بر آتش پاشیدن
دردی که ناگهان آرام می شود

ڕاچەنینی دڵ: کسپە لە دڵمەوە هات
دەنگی ئاو بە ئاگردا کردن
ژانێ کە لە پڕ ئارام دەگرێ

(کە.):تیژڕۆیی و گەڕان٬ دەنگێکە وەک ئاوێ بەسەر ئاووریدا بکەی وایە٬ کڵپه٬ بلێسەی ئاوور

(باک.باد.): نیوترووسکەدار

کۆسپایی

برآمدگی زمین، مانع، دشواری

کۆسپ