کون کراو

(سه ماڤات - semavat)

ئاسمانان.

(سه ماڤه ر - semaver)

سه ماوه ر.

(سه ماڤه - semave)

قاوغ، داڵانی ماڵ، په رده یه ک له بن میچه وه هه ڵواسرابێ.

(سه ماڤی - semavî)

ئاسمانی.

(سه ماچه - semaçe)

سوخمه، مه مکلغ.

(سوماک - summak)

ترش، سماق.

(سیماک - simak)

ماسییان.

(سه مماک - semmak)

ماسی فرۆش.

(سیماک - simak)

هه رچییه ک شتێکی پێ هه ڵگرن و به رزی بکه نه وه، ناوی دوو ئه ستێره یه.

(سه ماکار - semakar)

بۆی، خزمه تچی مه یخانه، مه یگێڕ.

(سه ماکچه - semakçe)

سوخمه، مه مکلغ، سوخمه ی مه مک.

مخفف اسماعیل

سوکەڵەناوی ئیسماعیل

ناوی نێرانە ٬بچووکراوەی ئیسماعیلە.

جوورە دانەوێڵەیەکە لە پیرخەنی ووردترە ولە ئاردی ساواری درشتترە ٬هەر چێشتێکی بەوی لێنرێ هەر__ی پێدەڵێن ٬پیرخەنی ٬پیرخەنیلە.

(سه نگی سوماک - sengi sumak)

به ردێکه به جوانی و به باشی مشت و ماڵ ده درێ.

پیاز سماق زده

پیازی سماق لێدراو

حبل

لای هەرە ژوورووی سەرت

آسمان، سمان، سپهر، چرخ، گردون، مینو، کرزمان، گرزمان، آشكو، آشکوب. پناد، نودە.

گەردوون، چەرخ، چەپگەرد، هەوا، حەوا. [فەلەک، عاسمان]

سماء، فلک، زرقاء، جلد.

آسمان

حەوا، عاسمان، بەرزاییێ کە ئەستێرە و مانگ و ڕۆژی لێوە دەبینرێن، ئەزمان، ئەزمین

«نا.» ١- ئەو شینایییە پان و بەرین و بێ بن و بناوانەی کە لە ژوور سەرانە و مانگ و ڕۆژ و ئەستێرەکانی تێدا دەخولێنەوە یا ڕاوەستاون.: پچێتە پەڕپەڕووچکەی ئاسمانێ دەیهێنمە خوارێ. □ «وەک شێفەلەتە چۆن، نەبم لەت لەت» «ئاسمان بەرز و دەسا، زەوی سەخت» «سەلام ــ ١٧٦». ٢- چێگەی پیاوچاکان: عیسا چوو بۆ ئاسمانان، مەلاییکەت لە ئاسمانان هاتنە خوار. * عاسمان، «بکـ.» ئەزمان، ئەزمێن. عەسمان. «زازا» ئاسمییە «تمـ: ژابا ــ ١٠».

فەلەک، گەردوون، ئەزمان، چەرخ، مینوو. هەوا، حەوا، لا ژوورووی سەر

وتەیەکە بە کار دێنرێ بۆ جیاوازی و دووری دوو شت لە یەکەوە

«ستـ.» ١- ناڕێک، نالەبار. ٢- قسە، کار یا شتێ سەروبنی پێکەوە نە نووسێ. ٣- وەڵامێک پێوەندی بە پرسیارەوە نەبێ. ٤- حاڵی دوو شتی جیاواز لە یەکتر: ئەم فەرماییشتانەی ئێوە، وە ئاسمان و ڕیسمان دەچن. جوابێکی دایەوە ئاسمان و ڕیسمانیش نەبوو، قسەی وای دەکرد ئاسمان و ڕیسمانی چی؟ □ «بە حاتەم گەر بکەی تەشبیهی ئەم ئاغایە بێ عەقڵی» «کە فەرقی ئەم لەگەڵ ئەو ئاسمان و ڕیسمانی بوو» «رەزا ــ ٣٣». چوون بە ئاسمانا: «کنـ.» ١- خێرا و گورج و گۆڵ و بە تووڕەیی، لە حاڵی دانیشتنەوە هەستانە سەرپێ. ٢- زۆر تووڕە بوون و ئەرز بە خۆوە نەگرتن، لە شوێنی خۆ جووڵە جووڵ و گوڕە گوڕ کردن: هەر گوێی لە قسەکان بوو وەک فیشەکە شێتە چوو بە ئاسمانا.

ئاسمان و دەزوو، ووتەیێکە بۆ جیاوازی نێوانی دوو چتان لە یەکتری بەکار دەبرێ

جۆرە ڕەنگێکی شینی کاڵە

آبی رنگ

شین بە ڕەنگی ئاسمان، عابی

«ستـ.» ڕەنگی وەک ڕەنگی ئاسمان، شینێکی کاڵ. * عاسمانی.

شینی کاڵ، کەوو، وەکوو ڕەنگی ئاسمانێ. دەنگی_ ە: پیت و فەڕی ئاسمانی

ئەبێ بە (نوون) ێکی گیراو بخوێنرێتەوە کە ئەگەر بیکەیتەوە ببێ بە دوو نوون و ببێ بە (ئاسمان نیشی). ئەو کاتە (نیش) واتە چزوو و لێرەدا مەبەست قولاپی سەرە تەشییە کە خورییەکە یا لۆکەکەی پێوە بەند ئەکرێ و لە ئەنجامی هەڵسووڕاندنی تەشییەکەدا ئەیکا بە بەن یا بە دەزوو.

زەمانە چەرخ و، چەرخی ئاسمانیشی، فەلەک فیلکە
سەری ڕشتەی وجوودی چەندە باداویی و هەر ماوی

بنمیچ

مەڵاشوو لە ناو دەمەوە