مرجان
نام زنانه

جۆرە گیاندارێکی دەریایی لق لقە وەک درەخت ، خۆی بەبنکی دەریادا دەنووسێنێ و خواردەمەنی وەردەگرێ پارچەکانی دەکرێ بەمووروو

جۆرێ موورووی سوورە بۆ خشڵ
ناوە بۆ ژنان

گیاندارێکی دەریاییە وەک گیا وایە، چەسپ بووە بە زەوییەوە، سوور و سپیی و ڕەشی هەیە. بۆ جوانیی لە جەواهیرسازیدا بەکاری دێنن.

یەمی دیدە پڕ لە مەرجان، وەک یەشمی ئابدارە
شەبەیە شەبیهی زوڵفی سیاهی وەک زوخاڵیی

(باک.): باڵندەیەکە. بستام. جوورە زیندەوارێکی دەریاییە وە گیا و داروباری دەچی و بە بەنی دەریاوەنووساوە. لە پێشدا ئەوەیان بە گیایەکی دەریایی لە قەڵەم دەدا. هەندێکییان مەرجانی سوورە وەکوو گوڵ لەسەر لکی فسڵاوییە لە گەوهەر سازیدا ئەوی بۆ ڕازاندنەوەی کەرەستەی چتمەکی نرخدار بە کار دەبەن. هێندێک مەرجان بە زۆری لەیەک شوێنیدا دەست دەکەون و سفن(مادە)ی قسلی لە دەرەوەی خۆی دەدەڵێنێ

گیاهی است

گیایە کە کوڵی سووری ورد دەکا

کنایە از پیرزن مکارە، نام جادوگری افسانەای

نام جادوگری افسانەای
کنایه از پیرزن مکاره

ناوی ژنێ سیحر بازە لە چیرۆکاندا
برێتی لە پیرێژنی زۆر بە مەکر

(خۆ.):گیایەکهە بەزەویدا پان دەبێتەوە و گوڵی زەردە بنەکەشی وە گێزەری دەچی و دەخورێ

(نافەرجام - nafercam)

بێهودە، بێفایدە، بەد ئەنجام، کەسێک کە ئاقیبەتی کارەکەی باش نەبێ.

(نیک فەرجام - nîk fercam)

ئاقیبەت خێر.

(هەرجان - hercan)

بادەمی کێوی.

(هەرجایی - hercayî)

ئاوارە، سەرگەردان، چەرچی، دێوەرە.

هر بار

گش دەحفەیێ

هر بار
فقط یکبار

هەر جار
هەر تەنیا جارێک

ولگرد
گلی است شبیه بنفشه