تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دنگ۔ ا (دەنگ
( deng))
دەنگ، سەدای پیکادانی دوو شت.
بێ دەنگ
کپ، کات و خامۆش، بێ قسە._بوون: خامۆش بوون، وەڵام مەدانەوە، ئەو دەنگانەیە لەناو ئەلف و بێی کوردیدا کە دەنگی لێ نایەت
بێ دەنگ بوون
بێ دەنگ کردن
بێ¬دەنگ!
بی¬صدا!، بی¬سخن!.
بێ¬دەنگ!
وس!، بێ¬سەدا!. [وست!]
بێ¬دەنگ!
صّه، صَمام!، اَسکُت!.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
دەنگ
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
دەنگ
ئاوازێکە پەیدا دەبێ لە لێکەوتنی دوو شت لە یەکتری بەتوندی و بەگوێ ببییسترێ ، (دەنگە دەنگ) دەنگی یەک لەدوای یەک
دەنگ
دەنگ
چاو، آوازە، صدا.
دەنگ
خەوەر.[خەبەر، باس]
دەنگ
چاو، ئاوازە.[ناوبانگ، دەنگۆ]
دەنگ
بَحث، خَبَر.
دەنگ
سُمعَة، شُهرَة، شائِعَة.
دەنگ
هەرچییەک گوێ دەیبیسێ
خەبەر، باس
دەنگ
شەت، بریو،قریشتە،هەرا،زیقە، هەللا،ئاوازە، تەقە، خەبەر،فززە،کرک، کەلپ،شەماتە،زەلە،پێژن،دەن، دەنید، زاڵە، زایەڵە،بانک،ئاواز.بێ-: بێ هەست و خوستی.-بڵند کردن: دەنگ دەر بڕین. بۆ گریان. بۆگۆرانی:تێهەڵکردن.-کرن:بانگ کردن،هاوارکردن، وەڵامدانەوە.-دان:شەپۆلدانی دەنگ،وەلامدانەوە.وەڵام:دەنگ و باس، (باک.)دەن، خەبەر ، باس و خوواس ،ئاگا.نەڤ دوومە(هەورا.): کووتوو دەنگ ژتە نەهات:ئەوە دوومانگە کە هیچ وەڵآمێک لە تۆوە نە هاتووە. ئاشتی، ئاشنایەتی،دۆستایەتی. دەنگیان لە یەکتری گۆڕیوە: واتە بەندیواری دۆستایەتیان پساندووە. (باک.): دنگی ساوار کوتانێیە.بێبوون: حەجمین، تەبتین،هاوێس، خامۆش، ئارام،کپ،(باک.): پەپس،دیبخ، ووس، ووست،بێهەست،کژومات، کشو مات. بێ –ی:کپی،خامۆشی، تەپسی، ئارامی، ماتەمات، کەڕاهی، کڕی.بێ-بوون: دامرکان، ئارام بوون. وە- هاتن:قیڕاندن،ویقاندن ، قیژاندن، گوراندن، دەنگی ئاوێ:هاشە،-ی دێ: دەنگی ئەسپی:حیلەحیل، دەحیلێنی. دەنگی بارانەی:خرمە، خرمەی دێ . دەنگی بای"هاشە،-ی دێ. دەنگی پشیلەی:میاوە، دەمیاوێنی. دەنگی تفە نگێ: تەقە، تەقەی دێ. دەنگی تۆپی:گرمە ، ناڵە، دەگڕمێنێ، دەباڵێنی.دەنگی خۆش: ئاوازە. دەنگی خۆشبەز(ئۆتۆمۆبیل):گڕڕە، گڕەی دێ. دەنگی چۆلەکەی: جیکە، جیکەجیک: جیکەی دێ، سریوە: دەسریوێنی. دەنگی ڕێوی: واقە، واقە واق، واقەواقێتی.-ی زەرگەتەی:گیزە، گیزەگیز،ووزەووز-ی دێ.-ی ژەنگە سوورەی:ووزە،ووزەووز-ی دێ.-ی سەگی: حەپە، حەپەحەپ، عەوعەو، وەڕین، حەپەی دێ،دەوەڕێ.-ی سیو سیوەی دەرکێ: سیڕە،ی دێ.-ی شکانی دار: قرچە، قرچەی دێ.دەنگی کەوتنی چتێکی قورس: تەپە، زرمە،ی کەوێ:قەبقە(باک.):،-ی دەکا.-ی ماری: جیڕەجیڕ، جیڕەی دێ.-ی مەڕی:بالە، بالەبال، دەباڵێنی.-ی گامێشی:هۆقە، هۆقە هۆق،-یدێ.-ی گای:بۆڕە،بۆڕەبۆڕ،-ی دێ.-ی مێشوولەی: ووزە، گیزە.-ی دێ.-ی نەخۆشی:نقە، نکە، تک، -ی:دێ. دەنگی هەوری:گرمە،گرمەگرم، بۆڵە بۆڵ،-ی دێ
دەنگ بڕ
صدا خفەکن
دەنگ بڕ
هەر شتێ دەنگ کپ دەکا
بێ¬دەنگێ
بی صدایی، آرامی، آهسته.
بێ¬دەنگێ
بێ¬سەدایێ، ئارامی. [به هێواشی، بێ¬چرکه]
بێ¬دەنگێ
سِرَّا، خُفیةُ، نِجاءُ.
دەنگانە
دەنگاڤێژ
دەنگاوێژ
دەنگاڵ
(بڵ.):ئاوێکە لە قەڵشتی کێوان یا لە دەریزی زەویان ڕەوان بێت و کانیش نیە
دەنگبێژ
ترانەخوان
دەنگبەر
صدابَر، انتقال دهندهٔ صدا
دەنگبەر
ئەوەی دەنگ بۆ دوور ڕاگوێزێ وەک تەلەفون و تەلسز و بەرزەوێژ
دەنگبەرە
صدابَر، انتقال دهنده صدا
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
دەنگخۆش
گیاندارێکە ئاوازێکی دڵگیری ببێ
دەنگخۆش
خۆشاواز، خۆشبێژ، ئاوازە خووان، خۆشکۆ، گۆرانی بێژ، کەسێکە ئاوازەی خۆش بێ. –ی: ئاوازە خووانی، خۆشبێژی، گۆرانی بێژی، خۆشگۆیی، خۆش دەنگ
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
دەنگخۆشی
خۆشی دەنگ و دڵگیری
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
دەنگدار
چوارپیتە لە بیست و حەوت پیتەی کوردی کە دەنگیان لێوە دێ وەک (ا، و، ه، ی)
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
دەنگدار
شتێکە کە دەنگی لێوەبێ