وشەدان

دەقەقاندن

(زا.): خوتووکەدان، قدیلکەدان

دەم بوونە تەڵەی تەقیاگ –›دەم بوونە تاق چرادان دەم بە ئاو کوڵاتگا کردن

دهن سوزاندن، دهن بە آب داغ فرو بردن. (سگ را از تولگی دهن بە آب داغ فرو میبرند، کە دیگر بزرگ هم بشود نزدیک آش و دیگ نمی رود.)

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - کوردی

دەم بوونە تەڵەی تەقیاگ –›دەم بوونە تاق چرادان دەم بە ئاو کوڵاتگا کردن

دەم سووتانن.[ (بە توتکەیی دەمی سەگ دەکەن بە ئاوی گەرمدا، ئیتر بە گەورەییش توخنی چێشت و تیانە ناکەوێت.)]

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - عارەبی

دەم بوونە تەڵەی تەقیاگ –›دەم بوونە تاق چرادان دەم بە ئاو کوڵاتگا کردن

...

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - فارسی

دەم تواشا کردن

دهن دیدن، دندان نگاە کردن.(اسب مثلاً.)

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - کوردی

دەم تواشا کردن

دیان تواشا کردن.[سەیر کردنی دەمودان. (وەک: تەماشا کردنی دەم و دانی ئەسپ.)]

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - عارەبی

دەم تواشا کردن

فَرّ، فَرار.

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

دەم تێ ژەندن

دهان گذاشتن در آشامیدنی
کنایه از اسراف در خرج

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

دەم تێ ژەندن

زار نانە ناو خواردنەوە
برێتی لە خەرجی زیاد کردن لە دارایی

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

دەم تێژەندن

سەردکردنە شتێک و لەناودانی

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

دەم تێژەندن

دەم نانی گیاندار لە خواردەمەنی

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

دەم تێژەندن

دەم تێوەدان، منداڵەکە یا پشیلەکە دەمی نایە ناو چێشتەکە، لەناوبردن، برزۆدەمی ژەندە سامانی باوکی و هیچی نەهێشتەوە

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

دەم تەقاندن

زارلێکدان، ئاخوتنی پڕ و پووچ، چەنە لێدان، چەنە بازی

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

دەم داچەقاندن

دەم کردنەوە

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

دەم داچەقاندن

دهان گشودن
کنایه از مرگ

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

دەم داچەقاندن

زار کردنەوە
برێتی لە مردن

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

دەم کردن

دم کردن

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

دەم کردن

سەرداپۆشین و نانەسەر ئاگی چا و برنج

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

دەماخ تەخت کردن

به کام دل گذراندن

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

دەماخ تەخت کردن

بەخۆشی ڕابواردن

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان