مات و افسرده بودن

مات و کز دانیشتن

مات و افسرده مانده

کز و سیس دانیشتوو

دامان و بیرکردنەوە لە شتێک

دامان و بیرکردنەوە لە چتێک

کەسێکە دامابێ و بیربکاتەوە لە شتێک

کەسێکە دامابێ و بیر لە چتێک بکاتەوە

داوێن گرتن،پاپابوون.

(شاەداماد - șahdamad)

زاوار،تازه زاوا.

شرم حضور، رودربایستی

شەرم کردن لە بەرانبەری کەسێ

کارێکە٬ کە کەسێک لەبەر یەکێکی دی بە ناچاری بیکات و لە ڕووی نەیێ نەیکا

بر چیزی ساییدن

پێدا ساوین

پێدادان، پێداکێشان، پێداهێنان

خلع سلاح

Disarmament

کەمکردنەوە و لەناوبردنی چەک و تەقەمەنی یان کۆنتڕۆڵی ئامێری جەنگی و کەمکردنەوەی هێزی سەربازی بەمەبەستی داشکاندنی مەترسی شەڕ و زیادبوونی ئاسایش و هێمنایەتی نێونەتەوەیی. لە بابەت چەکداماڵینی هەمەلایەن و گشتگیر، لە مێژە باس و کۆڵینەوە کراوە. یەکەم جار لە «کۆمەڵی نەتەوەکان» لە ساڵەکانی 34- 1927 و پاشان لە «ڕێکخراوەی نەتەوە یەکگرتووەکان» بەڵام هیچکامیان نەیانتوانی ئەم کێشە چارەسەر بکەن. پاش شەڕی یەکەم و دووهەمی جیهانی و بەهۆی ئەو کارەساتانەی کە لە جیهان ڕوویاندا بە تایبەت، پاش دروستکردنی چەکی ناوەکی هەوڵ و دەوڵی نێونەتەوەیی بۆ ئەم مەبەستە زیاتر پەرەی سەند و ئەمەش وایکرد کە لایەنگرانی چەکداماڵین بە خێرایی کۆببنەوە و بڕیاری گرنگ دەربکەن و بە کردەوەش هەنگاوی بەرچاوی بۆ بنێن. بۆ وێنە پەیمانی ئاتلانتیکی باکووری (ناتۆ) لە ساڵی 1943 بەمەبەستی دۆزینەوەی ڕێگەچارەیەکی لەبار بۆ ئەم مەسەلە چەن هەنگاوێکی هەڵگرت.
پڕۆسەی داماڵینی چەک، ڕەنگە بە شێوەی یەکلایەنە، دوولایەنە و چەندلایەنە یان پاژەکی و گشتی بێت. لە سیستەمە سیاسییەکانی هاوچەرخدا چەکداماڵین، بەدوای شکستهێنانی لایەنێکی شەڕ دێتە ئاراوە و دەوڵەتی سەرکەوتووی شەڕەکە دەست ئەکا بە داماڵینی چەکی لایەنی دۆڕاو.
پێویستە بگێ کە چەکداماڵین، خۆبەخۆ نابێتە هۆی دابەزاندنی مشتومڕ و کێشە. ناکۆکی مەسەلەکە لەوەدایە کە پڕۆسەی داماڵینی چەک کە بۆ نزمکردنەوەی کێبەرکێی چەک و تەقەمەنی دێتە کایەوە، هەندێ جار خۆی دەبێتە هۆی کێشە و ململانێ. چاودێریکردن بە سەر پڕۆسەی چەکداماڵین پێویستی بە بەڕێوەبەرایەتییەکی ناوەندگەرای بەهێزە.

بی آزرم