وشەدان

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

خیلۆنگ

خاری است که برای سوزاندن مورد استفاده دارد

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

خیلۆنگ

خیلانگ

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

خیلۆک

(باک.): گیایەکە

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

خیلی

سەرپۆش

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

خیلی

[ق ]

(خەیلی - xeylî)

زۆر، فراوان، ژمارەیەک.

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

خیلی

(زا.): سەرپۆش

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

خیلیسکان

هەڵخلیسکان، خلیسکان

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - فارسی

ئاخیلە

خرگر، توارە، لاد.

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - کوردی

ئاخیلە

لادە. (دیواری تەپاڵە). [تەپاڵەی لەسەریەک دانراو].

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - عارەبی

ئاخیلە

هواطە، ایطار، دارە.

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - فارسی

ئاخیلەدان

گردشدن، گردآمدن. (حلقەزدن مار مثلأ یادگردآمدن مردم.

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - کوردی

ئاخیلەدان

گردوبوون. [خڕبوونەوە، کۆ بوونەوە(بۆ نموونە: پەپکە بەستنی مار یا کۆبوونەوەی خەلکەکە.)]

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - عارەبی

ئاخیلەدان

تحلق، استدارە، استکفاف.

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

دەخیلە

زینهار
دخل، قلّک

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

دەخیلە

هەی نەکەی، نەچی وابکەی
داخڵەی دووکان

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

شخیلیدن

[مص.ل ]

(شه خیلیده ن - şexîhîden)

ڕووشا ، برینداربوون .

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

مخیلە

[ا. ع ]

(مه‌خیله‌ - mexîle)

هەورێ بارانی پێوەبێ، خەیاڵ.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

مخیلە

[ا. ع ]

(موخه‌ییله‌ - myxeyyile)

وزەی خەیاڵ و وێنا.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

نخیلک

[ا ]

(نەخیلەک - nexîlek)

تۆڵەکە.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دخیل شدن

[مص. ]

(دەخیل شودەن - dexil suden)

پەنابردن، دەخیل کەوتن، پەنا بردنه بەر کەسیک.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

بخیل

[ص - ع ]

(بەخیل - bexîl)

ڕژد، رەزیل، چروک، چاوبرسی، چاوچنۆک.

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

بەخیل

خسیس
حسود

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

بەخیل

ڕژد، چرووک، دەس قوچاو، ڕەزیل
بەئێرەیی، حەسوود، بەغیل

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

تخیل

[مص. ع ]

(تەخەیول - texeyul)

بەکارهێنانی خەیاڵ، خەیاڵ کردن، خەیاڵ و گومان کردن، فیزلێدان، ئەندێشەلێدان.

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

خەرمەخیل

قاطری که مادرش الاغ و پدرش اسب است

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

خەرمەخیل

بەرگاویلکە، داک ماکەری باب ئەسپ

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دخیل

[ص. ع ]

(دەخیل - dexil)

بیگانه، غەواره، پەناهەنده، کەسیک خو له کاری خەلکی هه-لقورتینی.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دخیل بستن

[مص. ل ]

(دەخیل به ستەن - dexil besten)

دەخیل كه وتن به ستنی به ندیک به مه رقەدی یەکیک له ئیمامانەوه له کاتی زیارەت و مرازخواستندا.

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

دەخیل

حرف تمنّا
پناهنده

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

دەخیل

وشەی پاڕانەوە: یا خەلیل دەخیل کێ عادەت کەردەن/تۆشە وە دەرماڵ کەریمان بەردەن، «مەولەوی»
پەنابەر

سەرچاوە: نالی

دەخیل

پەنا هاوردوو.

قوربان! دەخیلی حەلقەیی شوبباکی ڕەوضەتم
سێ ئیلتیجام هەیە، کە لەگەڵ ئەو دووەم شەڕە

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

دەخیل

پەنابەر٬ وشەی پاڕانەوەیە

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - فارسی

دەخیل!

زنهار!، زینهار!

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - کوردی

دەخیل!

هانا، ئامان!.[تکایە!، دەستم دامێنت!]

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - عارەبی

دەخیل!

دَخِیل!، اَمان!

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

سرخیل

[ص. مر ]

(سه رخیل - serxîl)

سه رخێڵ، سه رکرده، سه رۆک.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

شخیل

[ا ]

(شه خیل - şexîl)

هاوار، ناڵه ، فیکه .

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

متخیل

[ا.فا.ع ]

(موتەخەییل - mutexeyyil)

خەیاڵباز، کەسێک خەیاڵ بکات.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

نخیل

[ا. ع ]

(نەخیل - nexîl)

دارخورما، بنەخورما.

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان