وشەدان

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

ئاتەڵ(جا)

گۆڕین(بۆ جل و بەرگ)

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

ئاسمانەی دەم(جا)

مەڵاشوو

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

ئاماسان(جا)

هەڵمسان، هەڵامسان، ئاووسان، پەنمان

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

ئامێتە(هەورا.، هەم.، جا)

تێکەڵاوە._بوون: تێکەڵاوبوون._ کردن: تێکەڵاوکردن

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

ئاوێزە(جا)

هەڵاوەسراو، چرایێکە شووشەی گەورەی پلپلەدارە بە میچەوە هەڵاوەسراوەو هەر لقێکی چرایەکی تێدا هەڵکراوە لە شەوێدا

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

ئاوەکی(جا.، سل.، شار)

ئاوارە، دەربەدەر بۆ ئاژاڵێک بەکار دەبرێ هەتەرەو گووێ کووڕەبووبێ و کەوتبێتەلاوە، چتی ئاوی، تەڕ، پڕئاو، ڕەوان._ بوون: ئاوەکی کەتن

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

ئیسە(جا.، هەورا.، ژاوە)

ئێستا، وێستا، هەنووکە

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

ئەشێ(جا)

دەبێ، شایانە، دروستە،(هەورا)مشیۆ،(دەر)دبووک، ئەم کارە لە بووانی یا نابێ؟

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

ئەمووس(جا)

ئەنگوست، قامک

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

ئەگرە(جا)

ئێرە

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

ئەگەرێ(جا)

لەبەر

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

باوە پیارە(بابا.، جا.، هەورا)

زڕباب، زڕباووک، مێردی دایک

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

باڵەبان(جا.، شو)

ئاوێنە، ئێستری زەلام و قەڵەو و بەکار. (هەورا) باڵندەیێکە لە بازی گەورەترە ڕاوٌ پێدەکرێ. خۆشڕۆ، شاتر. (موک) دەهۆڵ. یەکێکە لە ئامرازەکانی موزیک. شێپوورێکی گەورەیە لەسەر شاندا دادەندرێت. بازی تەوار، بازی مێنگە._ی: وەکوو ئێستری زل و لەندەهۆر. خۆشڕۆیی، شاتری

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

برێتی(جا)

لەبری، لەبرێتی. جیات، باتی، بریتی، وەجەڵ، وەج

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

بلۆچە(جا)

کۆجیلەیەکە ئەیاری ئاشییە مزاشی پێ وەردەگیرێ

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

بژە(جا)

کەسێکە کەچەڵ و سەیروزۆرزان و عەیارو شەیتان بێت. (بڵ) بەش، پش، پشک. ئەو نەختە هەنگووینەیە، کە دووای بڕینەوەی بۆ هەنگانی لە نێو خەڵفەکدا دەهێڵنەوە

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

بگار(جا)

ڕەووز، ڕیواز، گوزەرگا، بووار، شووێنێکە لە ئاودا، کە تەنک بێ و بتوانی لێی بپەڕیەوە._م نادا: بووارم نادات

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

بۆقلە(جا)

قەلەموونە

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

بۆلگ(جا)

تەپڵی سەری

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

بێوەی(جا)

بێ ڕووش، بێ زیان، بێ ئازار

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

برنج جاڕ

«نت.»، «کعر.» «تم: برنجه جاڕ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

برنجه جاڕ

[[١-برنج+٣-ئه/٢جار]]

«نت.» ئەو مەزرایەی برنجی لێ چێندراوه پاش دروونه وەی مەرەزە. *برنج جاڕ. مەرەزە جاڕ.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

جارف

[ا.ص.ع ]

(جاریف - carif)

تاعون, به ڵا, هه رشتێ کە مە ردم لە نێو به رێ , راماڵە ر.

سەرچاوە: نالی

جان بەر لەب

ئەوەی گیانی گەیشتبێتە سەر لێوی واتە وەخت بێ گیانی دەرچێ.

جان بەر لەبی بۆسەی لەبتە عاشقی زارت
« فالبائس یستوهب من فیک معاشا »

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

آب جامە

[ا ]

(ئاب جامە - ab came)

جامی ئاو خواردنەوە، جامی شەراو خواردنەوە، جامۆڵ و ئاو و واردەیۆ.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

أبو جابر

خُبُز / نان.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

أجهَرَ الأمرَ أوبِهِ. جاهَرَ. أعلَنَهُ

ئاشکرای کرد. دەری بڕی.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

أدار إتِّجاه أو مركز الشيء

خَوَّلَهُ / وەریگێڕا.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

أقطَعَت الدَجاجَة

أنقطع بَیضُها / لە هێلکە چووەوە.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

أم جابر

هَریسة / کەشکەک. گەنمەکوتاو. هەریسە.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

أمَّنَ جانبه

إطمأن منه / لێی دڵنیابوو. ترسی لێنەما.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

أوان زُجاجيَة

مَصنوعة من الزجاج / شووشەمەنی.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

إتِّجار

مُتاجَرَة. بَیع وشِراء / بازرگانی. کڕین و فرۆشتن.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

إحتِجاب

إختِفاء. إحتِباء / ون بوون. خۆشاردنەوە. دیارنەمان. گومبوون.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

إحتِجاب في الفلك

كُشوف أو خُسوف / ڕۆژ و مانگ گیران.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

إذا جاز أو صَحّ التعبير

بنوع ما. علی سبیل المجاز / ئەگەر بشێ ئەو دەربڕینە.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

إستَجابَ لـِ

لَبَّی / بە قسەی کرد. بێدڵی نەکرد. ئامادە بوو. بە دەنگیەوە چوو.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

إستِجابَة

تَلبِیَّة / بە قسەکردن. بێدڵی نەکردن. ئامادەبوون. بە دەنگەوە چوون. ئامادەیی.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

إستِجادَ

عَدَّهُ أو إعتَبَره جَیِّداً / بە باشی زانی. بە باشی دانا.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

إستَجارَ

إستَغاث. إلتجأَ. طَلَب الحِمایَةَ والوِقایَة / هاواری لێ هەڵسا. داوای یارمەتی کرد.

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان