تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



بەرگ تێ گرتن
[[به‌رگ/3+تێ «ده‌+ی» +گرتن]]
«مست.، مت.» کتێبــ.، دەفتەر و.... لە مەقەببا یا کا غە زەوه پێچان.
تێ بردن
«مست. مت.» ١- داخڵ کردنی شتێ دە شتێکی دیکەی هاوجنسی خۆی. ٢- لەناو بردن، وون کردن.
ئاڤ تێ وەردان
ئاڤ تێ گەڕیای(باک)
ئاو تێ گەڕاو، بۆ بەری دارێک بەکار دەبرێ، کە بێتە سەروکاری گەیشتن
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئاگر تێ بەربوون
بریتییە لە ڕق هەستان و ئاڵۆزبوون
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئاگر تێ بەربوون
بەربوونی ئاگر لە شتێک
ئاگر تێ بەردان
«مستـ. متـ.» ١- ئاگر بە سووتەمەنی یا هەرشتێکی ترەوە نان، بەمەبەستی ئاگر کردنەوە، یا زیان پێ گەیاندن: زۆر سەرمایە، خێرا سۆبەکە ئاگر تێ بەردە. هەندێ پووش و پەڵاشمان ئاگر تێ بەردا و خۆمان پێ وشک کردەوە. ٢- «کنـ.» ڕق هەڵساندن و تووڕەکردنی یەکێک بەقسە یا بەکردەوە: ئەوە چت پێ گوتووە وا ئاگرت تێ بەرداوە. ئەم قسەیە چ بوو کردت ئاگرت دەم «دەئەم» کابرایە بەردا. ٣- «کنـ.» ا» زیانی ماددی و ئازاری مەعنەوی بەکەسێ یاشوینێک گەیاندن: لە شکری ئەمەریکا هەموو ویتنامی ئاگر تێ بەردا و سووتاندنی. ئەوەندەمان پێ خەرج کرد ئاگرمان تێ بەردا. ب» ئیجادی حاڵەتی بەزەیی پێداهاتن و زگ پێ سووتان لە دڵی کەسێکدا: هێندە دەکڕووزێتەوە ئاگر دەپیاو بەردەدا. ● «ڕەببی ئاگر دە گیانی بەربێ» تووک و نزایە و کینایەی داودی مردن و لەناوچوونی کەسیکە. * ئاگرپێوەنان، ئاوور تێ بەردان.
ئاگر تێ چوون
«مستـ. لا.» ١- تمـ: ئاگر گرتن / ٢، ئاگرتێ کەوتن. ٢- «کنـ.» بەغیلی بردنی کەسێک بە کەسێکی تر: هەر باسی پیاوەتی حەسەنمان کرد، ئەو ئاگری تێ چوو. یەکێک بەکۆک و پۆشتەیی ببینێ ئاگری تێدەچێ. نەمانزانی بۆچی وا ئاگری تێ چووبوو.
ئاگر تێ کەوتن
«مستـ. لا.» تمـ: ئاگرتێ بەربوون /١.
بۆن تێ کەوتن
آغاز رسیدن میوه در چالیز
بۆن تێ کەوتن
سەرەتای پێگەیشتنی بێستانی گڕکە و گندۆرە
بەرگی تێ هەڵکێشان
[[بەرگ/٣+ تێ (دە+ی) + هەڵ(پێبف.) + کێشان]]
داپۆشینی سەرین.، دۆشە گ و... که «بەرگ/3» یان و ە کوو کیسه بۆ دروست دە کرێ.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
تێ
پیتی چوارەمە لە بیست و حەوت پیتەی کوردی
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
تێ
تای ناساغی
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
تێ
پیتێکە هەرفیەتی شتێک بۆ شتێک دەگەیەنێ
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
تێ
ناوەوەی شت
تێ
توش ،میانش ،توی آن ،میان آن ،در آن.
تێ
می آید.
تێ
ناوی. (بیکە تێ !) [تێی ،نێوانی (تێی که! ) ]
برۆ تێکنان
«مست. لا.» گرژ کردن و وێک هێنانەوەی هەردوو «برۆ» یان به نیشانەی ناڕازێتی له کردەوەیێ یا پێ خۆش نەبوونی قسەیەک.:: قسەکانی به کەیفێ نەبوو برۆی تێکنا. هەتا دەی بینی برۆی تێکناوه.
تێک بەردان
[[ تێك «ده‌_یه‌ك» +به‌ردان]]
، «مست، مت» 1- هاندانی دوو یا چەند کەس یا چەند دەسته ئینسان یا گیانداری تر و بەگژ یەکیا کردنیان:: ئەو قسانەت بۆیەیه تێکمان بەردەی. 2- «مج» فیتنەیی کردن.
ئاقڵ تێکچوون
«مستـ. لا.»، «عا. کو.»، «مکـ.» ١- شێوانی ئاقڵ، لە دەست چوونی هەستی تێگەییشتن و سەرەودەر کردن لە کاران، لێک نەکردنەوەی چاکە و خراپە.. ٢- «کنـ.» شێت بوون، خەرفان.
ئاور تێبــ.ەر بوون
«مستـ. لا.» تمـ: ئاگر تێچوون.
ئاور تێبــ.ەردان
«مستـ. متـ.» تمـ: ئاگر تێبــ.ەردان.
ئاوزەنگی تێتەقاندن
«مستـ. متـ.» تمـ: ئاوزەنگی لێدان.
ئاژاوە تێخستن
«مستـ. متـ.» سازکردنی هەرا و هوریا و بەربەشۆیی لە چێگەیەک: ئەم گەڕەکە چەند ئارام و خٶش بوو، ئەم سەرسەرییانە ئەژاوەیان تێخستووە.
ئیش تێداکردن
(مست. مت.) ١- خەریک بوون بە سازکردن و دروست کردنی شتێک. ئەوە شەش مانگە ئیشی تێدا دەکەن هێشتا هێشتا دوو چاوە خانوویان پێ تەواو نەکراوە. چاکوتە تەواوبووە و پانتۆڵەکەش ئیشی تێدا دەکەن. ٢- خەریک بوون بە چاک کردنەوەی شتێکی لە کارکەوتوو. دیواری حەوشەکەیان ڕووخاوە ئیشی تێدا دەکەن. ئەوە خۆ هێشتا ئوتۆمبیلەکە هەر لەوێ کەوتووە هیچ ئیشتان تێدا نەکردووە.
ئەزموونی تێک خستنەوەی مینیسۆتا
اختبارات منسوتا للتجمع المیکانیکي
ئەزموونی تێک خستنەوەی مینیسۆتا
ئەزموونی تێکەڵ
اختبار الخلیط
ئەزموونی تێکەڵ
Test / mixed
ئەسپێ تێدان
«مستـ. لا.»، «کعر.» پەیدا بوونی ئەسپێ لە لەشی ئینسان و... دانەوێڵەدا: چاڵە گەنمەکەی ماڵی کوێخا شەریف ئەسپێ تێیداوە «ئەسپێی تێداوە»، ئەم کابرایە بۆتە کەوڵەسپێ «کەوڵە ئەسپێ» برۆشی ئەسپێ تێیداوە. ٭ئەسپێ هەڵهێنان.
ئەگەر تێخستن
(مست. مت.) ١- گومان خستنە سەر قسە و باسێک. ٢- بەرهەڵست هێنانە سەر ڕێگای جێبەجێ بوونی کارێک. تۆخوا ئەگەر ئەگەری تێبــ.خەی. هیچ ئەگەری تێمەخە لە بەیانی زووتر نییە بچوو. ئەوە چیتە گەرچی پێتدەڵێن ئەگەرێکی تێدەخەی؟
بازاڕ تێژی
آغالش، آغالدن، آغار، آغالیدن، آغاریدن، برانگیختن، برانگیزانیدن.
بازاڕ تێژی
هەڵخڕانن، تێژەوکردن. [بازاڕگەرمی، هاندان]
بازاڕ تێژی
سَنّ، تَحدید، اِثارَة، حَثّ، حَضّ، تَحریض، تَهییج، تَرغیب، نَجَش، نَجش، ایلاغ.
بوخچه تێکنان
«مست. مت.» پێچانەوەی کەلوپەل لەناو «بوخچه» یێکدا، بۆ هەر مەبەستێ بێ.
بۆن تێدان
حەترتێ هەڵسون