تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



باتمان
[[بات + مان ؟]]
(نت.) ١- سەنگێکە بۆ کیشانەی شت و لە هەر شوێنە و ناوچەیەکی (کعر.) دەگۆڕێ و تا ٢٨ کیلۆ دەڕوا، بەڵام لە (کئێر.) هەروەک (بادەنان) ناگۆڕێ و ١٦ کیلۆیە. ((... ناردی بیست باتمانی پەمبۆ بۆ کڕی، میر شێخیان دەنێونا...)) (تحفە، ج١، ل-٣٧٣). تێبــ.- بە لای منەوە (مان)ی دوایی ئەم وشەیە هەر (مەن، من)ە کە ئەویش سەنگێکە و لە گەلێ ناوچە و مەڵبەندی کوردستانا باوە، لە زمانی سانسکریتیدا (مانە) بە مانای ((سەنگێکی دیاری کراو))ە و لە زمانی (ئاکەدی)شدا (مەنە) هەر بەو مانایە هاتووە (تم:معین، فەرهەنگ، ج٤، ل-٤٣٦٦). ٢- ناوی شارێکە لە کوردستانی تورکیا.
باتمان(هەو)
تاڵووتمە(ڕۆژ)
پارچەو کری سپی، کە لە لۆکە دروستکرابێ
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
تتمه
[ا. ع ]
(تەتیمه - tetime)
باقی، پاشماهوه، تەواوکەر.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
تتمیم
[مص. ع ]
(تەتمیم - tetmîm)
تەواوکردن، لاپکردن.
تمتمە
نووکەمەزرەقی لە ئاسن
تمتمە
بزماری مەزرەقانە
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
توتمیزم
[ا. فر ]
(توتەمیزم - tûtemizim)
تەوتەم پەروەری.
جووتماشە
مرازێکی کەژمێرێیە
جۆتماقە(خۆ)
(خۆ) خێرمانە، شەنگلە بەرەکەتە، کە دوو مازوو یا بادام یا هەر بەرەدارێکیتر کە پێکەوە نووسابن
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
حاجتمند
[ص. مر. ع ]
(هاجەت مەند - hacet mend)
حەوجەمەند، ئحتیاج.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
حتمی
[ص. ع ]
(هەتمی - hetmî)
زەروری، بێ چەندو چوون.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
حتمی الوقوع
[ا. مر ]
(هەتمی‌ول وغوء - hetmîyul wuxu᾿)
یەقینی، بێ شک، هەر روو دەدات.
حەتمەن
ناچار، ناگزیر، خواەنخواه، بی¬گفتگو، باید.
حەتمەن
ناچاری، گەردگ ناگەرەک، ئەشێ. [بێگومان، پێوسته]
حەتمەن
حَتماً، قطعاً، یَقیناً، بِلاشَک.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
خاتمکاری
[ا.مص ]
(خاتەم کاری - xatem kari)