بێ کەڵک، هیچ و پووچ

هرچیز

ئەوی شتە بە گشتی: هەرتشت بزراڤی مرۆڤ بستوری دێتە شکاندن

پادشاه

لەقەمی شا و سوڵتان

کوردان لە پێش ساسانیە فەیلیەکاندا بە کێو و چیایانیان گوتووە

نازناوی ئەو کەسەبوو لە پێش ئیسلامەتیدا، کە لە دەرباری پادشایەکانی کورداندا لە پێش پادشادا خۆراکی خواردبێ، پێشخوور، پێشمەرگە

(پەرەستیشگاه - perestişgah)

پەرستگه، شوێنی تاعەت و عیبادەت.

(پەرەستیشگەر - perestişger)

عابید، پەرستنکار، نۆکەر، غوڵام، خزمەتکار.

ڕزان، ووردو خاشبوون، لیقانەوە، توڵانەوە

ڕێزگرتن لە پلە و پێگە و تایبەتمەندییەکانی ڕێبەڕێک یان کەسایەتییەکی کۆمەڵایەتی تا ڕادەی پەرستشکردن یان هەڵکێشانی لە ڕادەبەدەر و زیادەڕۆیی دەربارەی دەوری کەسایەتی و پاڵەوانەکان لە مێژوودا. زاراوەی پەرستشی کەسایەتی، لە لایەن خرۆشچۆف لە پێوەند لەگەڵ خەبات بە دژی ستالینیزم لە وتاڕێکی پەنهانی لە کۆنگرەی بیستەمی حیزبی کۆمۆنیستی سۆڤیەت (1956)، بەکار هێنرا. ئەم زاراوە زیاتر وەک ناتۆرەیەک بۆ پرۆتستۆکردنی پەرەستشی ستالین و هەڵسوکەوتی ئەو کەسانەی کە یادەوەری ستالینیان لەپاش مەرگی زیندوو ئەهێشتەوە. دوای خۆکێشانەوەی خروشچۆف (1964)، ئەم تۆمەتەش بە دژی خۆی بەکار برا. دژبەرانی پەرستشی کەسایەتی، لایەنگری«رێبەرایەتی جڤاتن» .

شخص پرستی

Personality cult

بارتێکچوون و داچڵەکینی تریاک کێشانە بە تەقەیەکی

(گولی ئاتەشی - guli ateşî)

گوڵە باخ، گولاسۆر.

(ئابی ئاتەش رەنگ - abî ateş reng)

مەبەست شەرابی ئاڵ و سوورە.

(ئابی ئاتەش‌زا - abî ateşza)

مەبەست شەرابی ئاڵ و سوورە.

(ئابی ئاتەش نما - abî ateşnima)

مەبەست شەرابی ئاڵ و سوورە.

(ئاتش ئەفرووز - ateş efrüz)

هەر شتێک ئاگری پێبکرێتەوە، بەو کەسەش دەگوترێ کە ئاگر هەلایسێنێ، فیتنەگێڕ، دەستەچیلە.

(ئاتش ئەفرووزنە - ateş efrüzene)

فیتنەگێڕ، ئاگر هەڵگیرسێن، دەستەچیلە.

(ئاتەش ئەفروزی - ateş efrüzî)

فیتنەگێڕی، ئاورهەڵایسێنی.

(ئاتەش ئەنداز - ateş endaz)

کەسێک لە کورەی خشتسازی یان تونی گەرماودا، ماموری هەڵگیرساندنی ئاگرە.

(ئاتەش بەس - ateş bes)

ئاور بەست، لە زاراوەی سوپاییدا دەکاتە هودنەو راگرتنی شەڕ،

(ئاتەش زەنە - ateş zene)

چەخماخ، بەردو ئەستێ.

(ئاتەش سورخ کون - ateş surxkun)

سەبەتەیەکی بچووکی لە تەل دروستکراوە، چەند کۆڵۆ خەڵوزو ئاگری تێدەکەن و لە هەوادا بایدەدەن تا ئاگر بگرێ.

(ئاتەش سوزی - ateş suzî)

ئاگر کەوتنەوە.

(ئاتەش فام - ateşfam)

سوری تۆخ، بە رەنگی ئاگر.

(ئاتەش فام - ateş fam)

وەکو ئاگر، بەڕەنگی ئاگر.

(ئاتەش فەشان - ateş feşan)

گڕکان، بورکان.

(ئاتەش نیشان - ateşnîşan)

ئاگر کوژێنەوە.

(ئاتەش نیشاندەن - ateş nişanden)

ئاگر کوژاندنەوە.

(ئاتەشی نیمرود - ateşinîmrud)

ئەو ئاگرەیە کە بە فەرمانی نەمرودی فەرمانڕەوای بابل هەڵیانگیرساند تا حەزرەتی ئیبراهیمی تێدا بسوتێنێت، ئاگرەکە بە فەرمانی خودا حەزرەتی نە سوتاند، بوو بە ساردی و سەلامەتی.

(ئاتەش نیشانی - ateşnîşanî)

ئاگر کەژاندنەوە، دایەرەی ئاگر کوژاندنەوە.

(ئاتەش پارسی - parsî ateş)

تامێسکە، عازەبە، جوانەزمە.

(ئاتەش پەرەست - ateş perest)

ئاگرپەرست، زەردەشتییەکان، چونکە رێزی ئاگریان دەگرت، پێیان دەگوترا ئاگر پەرەست.