ژیری و چاوکراوەیی

زندگی شهری، تمدن

ژیانی شارستان، ژیاری

مەبەست لەم زاراوە، شێوە ژیانی شارستانییانەیە لە کۆمەڵگەیەکی شاری کە سێ واتای لێدەبێتەوە:
ـــ بەرەوپیری ئەقڵ و مرۆڤایەتی چوون.
ـــ ئەنجامدانی بەڕێوجێی کاروباری ژیان.
ـــ هەنگاونان بەرەو ئاکار و ئەخلاقی شاری.
شارستانەتی لە زاراوەی سیاسیدا «بە کۆمەڵێک دەزگە و ڕێکخراوەی کۆمەڵایەتی، پێوەندی ئابووری و کۆمەڵایەتی، ئایینی، هونەری و ئەدەبی و بەرهەمهێنان لە کۆمەڵگەیەکی پەرەسەندوو» دەگوترێ. بە واتایەکی دیکە، شارستانەتی بە کۆمەڵێک پاشکەوتی مادی و مەعنەوی مرۆ لە کۆمەڵگەیەکی پەرەسەندوو دەگوترێ. شارستانەتی لە زانستی مرۆناسیدا وەک پاژێک لە کەلتوور لە قەڵەم دراوە.

تمدن

Civilization

(شارلاتان - şarlatan)

فێڵباز، بێبار، لاتی شاران، شەلاتی.

ئەم وشە بە مانای گۆرانیگوتن و تێچریکاندنە بەڵام لە زاراوەی سیاسیدا بریتییە لە: هەر کات کەسێک یان گرووپێک بە دەسەڵاتی باڵاترەوە بخوازێت لە کەسێک یان گرووپێکی دیکە سوودی نابەجێ ببات و لایەنی بەرانبەر پێمل بکات بە پێچەوانەی ڕوانگەی خۆی ڕەفتار بکات. بە واتایەکی دیکە ئەو کەسەی شانتاج دەکات، هەوڵ دەدات بە تۆقاندن و هەڕەشە و بڵاوکردنەوەی هەواڵی درۆ، کەسێک ملکەچی خۆی بکات یان بێدەنگی بکات یان باجی لێ بسەنێت.

شانتاژ/ هوچیگری

Chantage

(شانتاژ - şantaj)

فڕوفێڵ،حیلەو هەواڵه، بێدەنگ کردنی کەسێک بەوەی هەڕشەی ئاشکراکردنی نهێنییەکانی لێبکرێ.

(شەبستان - șebstan)

خەوتنگەی شەو، حەرمسەرا، بەشی سەراگیراوی مزگه-وتێن گەوره، میحراب.

(شیتاء - şita’)

زستان.

(شیتاب - şitab)

لەز، پەلە، خێرا.

(شه تات - şetat)

پەرا¬گەنده بوون، بڵاوبوونەوه ، تەرتەو¬ وە¬رته بوون.

(شیتاب زەده - itabzadeş)

پەلەپەل، هەڵەپەڵه.

(شیتابان - şitaban)

کەسێک به پەلە رێ بکات یان کار بکات.

(شیتابکار - şitabkar)

پەلەپەلکەر.

(شیتابگەر - şitabger)

پەلەکار.

(شیتاب گیرفتەن - itabgirftenş)

پەلەکردن، گوڕبەستنەوه.