مەبەست لەم زاراوە، شێوە ژیانی شارستانییانەیە لە کۆمەڵگەیەکی شاری کە سێ واتای لێدەبێتەوە:
ـــ بەرەوپیری ئەقڵ و مرۆڤایەتی چوون.
ـــ ئەنجامدانی بەڕێوجێی کاروباری ژیان.
ـــ هەنگاونان بەرەو ئاکار و ئەخلاقی شاری.
شارستانەتی لە زاراوەی سیاسیدا «بە کۆمەڵێک دەزگە و ڕێکخراوەی کۆمەڵایەتی، پێوەندی ئابووری و کۆمەڵایەتی، ئایینی، هونەری و ئەدەبی و بەرهەمهێنان لە کۆمەڵگەیەکی پەرەسەندوو» دەگوترێ. بە واتایەکی دیکە، شارستانەتی بە کۆمەڵێک پاشکەوتی مادی و مەعنەوی مرۆ لە کۆمەڵگەیەکی پەرەسەندوو دەگوترێ. شارستانەتی لە زانستی مرۆناسیدا وەک پاژێک لە کەلتوور لە قەڵەم دراوە.

تمدن

Civilization

چوبی که کودکان در بازی بر زمین می کوبند

سنجوق بازی

چوبک بازی، نوعی بازی کودکان

شووت بازی، دارۆکە هاویشتن و چەقاندن

جووره گەمەیێکی منداڵانایە.

از بالا به پایین پاره کردن

لە سەرەوە بۆ خوار دادڕاندن

داردەست.

شاتاندن

شیهه زدن، داد زدن، جیق کشیدن، غَوغا کردن

قیژانن، شریخانن، حیچانن [هاوار کردن، زیکاندن]

جُلوع، صِیاح، صَخب، نُعار، عَجعَجه، جَیَشان

شیله سوڵتانی، جووره ترێیەکی ڕەشه گلووی خڕ و گەورەیه و دەنکیشی هەیه.

کردار و ئاکارێکه وەهی شێتان بچێ.

گوفتار و کردارێکە کە لە هی شێت بچێ

دیوانەوار

وەک شێتان، کاری شێتان: لە پاداشی قسەی سەردا هەمە ئاه و هەناسەی گەرم / کەسێ شێتانە بەردم تێ گرێ من بەرقی تێ دەگرم «مەحوی»