گیای بوگەنیوە ٬ کە کوڵائاوەکەی لە جێگای خارشتدار برژی یا تڵتەکەی لەسەر دانرێ زۆر باشە.

هەڵم و بۆقی گەرم

دایک٬ (لەکاتی بانگ کردنێدا) .

«نت.» 1- چەند بۆڕەی یەک له دوای یەک، بۆڕەی چەند پاتاڵ بەسەریەکەوه. «مج.» 2-دەنگی ناخۆش و ناسازی ئادەمیزاد:: ئەرێ ئەم کابرایه چ بۆڕه بۆڕێکیتی؟.

مست. لا.» نەخۆشبوونی منداڵی ساوا لەبەر ئەوەی بۆنێکی به سەردا چوبێ. تێبــ.ینی: له کوردەواریدا وا دەزانن که منداڵی ساوا لە بەر ئەوەی که زۆر ناسکه، بۆنی توندی سابوون و عە تر و....ئەو جۆره شتانه کاری لێ دەکا و نەخۆشی دەخا.:؛ ئەیەڕۆ کچێ نزیکی منداڵەکە نەکەوی بۆنی لاوانەت لێدێ و منداڵەکەم به بۆن دەکەوێ.

بڕوانە، ئابوور

هۆی گوزەران

دەستندە، دەم و جەم، هۆی گوزەران، پاشڕۆژ، دەست پێوەگرتن، گلدانەوە._ ئابۆری ناس، وەرمزان، وەرامناس، پسپۆڕی وەرامی._ زانی: ئابۆری ناسی، وەرمزانی._ ناس: بڕوانە ئابۆری زان._ ناسی: بڕوانە ئابۆری زانی

تنومند و لندهور

پیاوی تەژە و زلحۆرت

ترێیەکە لەنێوانی ترێ و قۆرەی دابێ و واتا تازە دەست بە گەیشتنێ بکات و دەنکه دەنکە شیرین بووبێ. بەرەکە، (خۆ) ئەسرەمۆک._ بوون: پەسیرەیەکە تازە دەست بە گەیشتنێ بکات

میوه نارسیده، کال

قوڕەی ئاوتێ تزاوی ترش و شیرین

دز، جەردە، پیاوخراپ

دزێتی، جەردەیی، پیاوخراپی

گیاهان تیره ازبیه

وشکە گیای بۆن خۆش کردنی چێشت

«نتـ.» تمـ: ئەز بێ.

هەزبێلە

بابۆڵە. دەلینگی هەڵپێچراوی ژنە ڕەوەندانە

بابۆڵە

ناوی خێڵێکی کوردانە کەوتۆتە ناو خەزرانانەوە

بابونه، کوبل، اَکحوان، گاوچشم، کافوری.