بوروکراسی - دیوانسالاری

Bureaucracy

لە زاراوەدا بە مانای دەزگەی ئیدارییە کە بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانی، بەپێی ڕێسێ و بڕیاری دیاریکراو کاروباری ڕۆژانەی دەزگەیەک (وەزارەت، کۆمپانی، ئەنستیتۆ، دەوڵەت، زانستگە و…) بەڕێوە ئەبێ ت.
دانەری تیۆری نوێ دەربارەی بۆرۆکراسی ماکس ڤێبەر کۆمەڵناسی ئەڵمانی بوو کە ئەم سیستەمە بە سەرنموونەی ڕەسمی ئەندێشەی ڕێکخستنی لۆژیکی دەزانێ. لە جوملەی تایبەتمەندییە زیندووەکانی بۆرۆکراسی بریتییە لە: هەبوونی ڕێسای قانوونی بۆ کاروبار، هەبوونی دامودەزگەیەکی ئیداری مووچەخۆر، دیاریکردنی ڕۆڵێکی تایبەت بۆ هەر کارمەندێک، گرنگایەتی دەسەڵات و مەقام بەجێی دەسەڵاتی تاک و پاڕاستنی ڕێکوپێکی بەڵگە و دۆکۆمێنتەکان. بە بڕوای «ڤێبەر» بۆرۆکراسی لۆژیکی، هۆکاری سەرەکی بە لۆژیکیکردنی سیستەمی دەوڵەت لە جیهاندایە.
«میل»، (1859) بۆرۆکراسی، دژی دیموکراسی و حکوومەتی پەرلەمانی و ئازادی لە قەڵەم دەدا. «گاتانۆمۆسکا»، کۆمەڵناسی ئیتاڵی (1939) دەوڵەتی مودێرن لە بنەڕەتدا بە دەوڵەتێکی بۆرۆکراتیک ناوبردە دەکا کە کەمینەیەک بە سەریا دەسەڵاتداری دەکات.
ئەمێستە ئەوشتەی داهێنەرانی تیۆری سیاسی بە خۆوە سەرقاڵ کردووە، مەسەلەی بۆرۆکراسی لەگوێن یەک «چینی نوێ» یە کە دەسەڵاتی سیاسی بە دەستەوەیە. ئەم بیرۆکە لە کتێبی چینی نوێ، بەرهەمی «میلوان جیلاس» بیرمەندی یۆگوسلاڤی بڵاو کرایەوە.