پەنی زەرعات

کردسازی شالیزار

هەڵبەستنی گۆلی مەرەزە

کەردوسازی لە چەڵتوک جاڕدا

مرگ حیوان به وسیله نوعی کرم که گیاهان را سمی می کند

بە گیا بڕ مردنی ئاژهڵ

کسی که گیاهان دارویی را جمع آوری می کند

کەسێ کە گیای دەرمان کۆ دەکاتەوە

بڕوانە: گیابڕە.

گیا دەرمانە٬ گیایەکە بسیێک بڵند دەبێت و گوڵەکەی وەکو ئی بووژانی سوورە.

بەتۆزی بۆ برینی زۆر باشە٬ بەتەڕی بکوترێ لەسەر هەر جێگایەکی لەشی مرۆڤی دانرێ دەیکاتە برین لەنێو کەژمێراندا دەیکاتە پوقلە (پورگ).

گیسو بریده، کنایه از زن بد عمل

پووڕ کوڕکراو، برێتی لە ژنی خراپ

بریتییە لە ئافرەتی بێ شەرمی بەدخوو

قەبڕخە.

گچ بُری، پاآهو، پَی آهو.

[نەخش و نیگاری بە گەچ دروست کراو لەسەر دیوار و بنمیچی ماڵدا.]

مُقَرنَس

نەهێشتنی نیشانەی شت

«نت.» هەرا و هوریا، قاو و قیژ «تم: گم، مەهاباد، ل- 90».

قەڵەمی ئاسن، قەڵەمێکە ئاسنی پێ دەبڕێتەوە

دەردێکە دووچاری ئاژاڵ دەبێ لە زۆر ئاوی ساردخواردنەوەوە لە زستاندا و کوتوپڕ دەیکوژێ

نوعی بیماری دام
محل بستن و عوض کردن مسیر آب

نەخۆشیەکی ئاژاڵە کە لە خواردنەوەی ئاوی زۆر ساردەوە تووشی دێت
جێگەی دادڕین بۆ گوێزانەوەی ئاو

«نتـ.» ۱-نەخۆشییەکە، زستانان لە ئاو خواردنەوەی زۆر تووشی ماڵات دێ. ۲-ئەو شوێنەی کە ئاوی لێ هەڵدەبڕن بۆ ئەوەی ڕەوانەی شوێنێکی تری بکەن کە مەبەستە.: ئاوبڕی باش. ئاوبڕی جۆگە. *ئاوەشکێنە. ئاوەژنە.

«مستـ. لا.» تووشی نەخۆشی ئاوبڕ هاتن.

بەند

قسەکردن بە جۆرێکی وا کە شتێکی خراپ لە خۆت دوور بخەیتەوە

بەڕهەڵستکردنی ئاگر بۆ ئەوەی کە نەتەنێتەوە

فرو نشاندن آتش، اطفای حریق

دامرکاندنی سووتمان، تەمراندنی شەوات

«نتـ.» ١- کاری کوژاندنەوە و بەرگرتن لە تەشەنەکردنی ئاگرێ کە بەر دەبێتە خەرمان و ڕەز و ئەو جۆرەشتانە. تێبــ. ــ لە کوردستان باوە کە ئاگرکەوتەوە، خەڵکی ئاوایی کۆدەبنەوە و لک و پۆپی داری تەڕ دەبڕن و لە چواردەورەی ئاگرەکەوە بەردەبنە شووڵ لێدانی و ئەو شوێنانەی ئاگریان تێبــ.ەربووە لەوانەی هێشتا نەیان گەیوەتێ دادەبڕن، بەم جوورە پێش بە تەشەنەکردنی دەگرن و نایەڵن دەوروبەری خۆی بسووتێنێ، لەو جێگایانەش کە داروباری نەبێ، بە دەوری ئاگرەکەدا وەکوو جۆگە ئەرز هەڵدەقەنن. ٢- «تتـ.» ڕاگرتنی شەڕ لە نێوان دوو هێز کە پێکەوە بە شەڕ دێن. ٣- بەرگرتنی تەشەنەی هەرا و دەمەقاڵی نێوان دوو یا چەند کەس.

بەرهەڵست کردنی ئاگر بۆ ئەوەی، کە نەتەنێتەوە. بە چەشنێکی وا ئاخۆتن، کە چتی خراپ لە خۆ دوورخستنەوە

«مستـ. متـ.»، کووژاندنەوەی ئاگرێکی دەکەوێتەوە بەو شێوەیەی لە «ئاگربڕ» داباس کرا.

سبیل کلفت
بام خوب اندوده

سوێڵی قەوی، سمێڵی ئەستوور و فش: سمێڵ بابڕ بە کەیفی خۆت سمێڵی خۆتی لێ بادە «مەلا مارف»
بان و دیوارێک باش سواخ درا بێ و با بوێری نەما بێ: وام دادا بابڕیوە

(سفا.) حاڵی سمێڵی زۆر گەورە و ئەستوور.

گیرفان بڕ

برا
بزن بهادر
امر به برش