بووردن لە گوناحی یەکێک

دوور بوون لە ئازار و سزای ڕۆزگار

پێگەییشتنی هێندێ خواردەمەنی

زۆربوونی گڕی ئاگر و چرا

قابل خوردن شُدن
آماده شدن چرم برای استفاده
بخشیدن، عفو کردن
شفا یافتن، بهبودی
سرشته شُدن کاهگل

شیاوی خواردنبوون: میوە خۆشبووە
ئامادەبوونی چەرم بۆ دەکارکردن
عافوکردن و لێبووردن
چاکبوونەوە لە نەخۆشی
قوڕی شیاوی سواغبوون

گەشبوونەوەی گڕی ئاوری و چرایە. گەیشتنی هەندێ میوەی وەکوو ترێ و ئیتر واتا ترشی نەماوە. دوور بوون لە ئازار و چەرمەسەری ڕۆژگار. پوخت و ڕێک و پێک بوونی شار و دیمەن. –ی قوڕ : پوختە بوون. بووردن، لێبووردن، بەخشین، وازلێهێنان، -ی چەقالەی تاڵ : شیرین بوون، -چەرم و کەووڵ: خاران، وەرزین

چاکبوونەوە لە نەخۆشی

چاک بوونەوە، لەنەخۆشی ڕاست بوونەوە

بریتییە لە دەرهاتن و قاڵبوونی کەسێک لە فەرمەنێکدا

پەختە بوونی چەرم و هەمانە

خۆشبوونەوە

(ئەردە.):چابوونەوە، خاسەوبوون

پەیدا بوون

خویبون

Xoybun

دوای تێکشکانی شۆڕشی شێخ سەعیدی پیران لە ساڵی 1925 و توندوتیژی کاربەدەستانی تورک بەدژی گەلی کورد، هەندێ لە نیشتمانپەروەرانی کورد، خۆکەوتن و لە ساڵی 1927 لەناوچەی ئارارات کۆبوونەوە و بە ئامادەبوونی هەموو ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردی ئەو سەردەمە، کۆنگرەیەکیان بەرپا کرد. ئەم کۆنگرەیە سەرەنجام لە 5 ی ئۆکتۆبەری هەمان ساڵ بە کۆمەڵەی خۆیبوون ناوی دەرکرد و هەموو ڕێکخراوەکانی پێشوو هەڵوەشێندرایەوە و ئێحسان نووری پاشا بە سەرۆکایەتی هەڵبژێردرا و کۆماری ئارارات دامەزرا.
گرنگترین ئامانجەکانی خۆیبوون بریتییە لە:
ــ درێژەپێدان بە خەبات بە دژی تورکان تاکوو دوا سەربازی تورک خاکی کوردستان بە جێ دەهێڵێ.
ــ ڕێکخستنی هێزی سەربازی بە ئامرازی جەنگی نوێوە.
ــ دروستکردنی پێوەندی برایانە لەگەڵ حکوومەتی ئێران، عێراق و سووریا.
سەرەنجام کۆماری ئارارات لە ساڵی 1931 بە هێرشی دوولایەنەی ئێران و تورکیا تێکشکا و مەیدانی چالاکیی خۆیبوون بەرتەسک کرایەوە.

ئاڵان بە کارێکەوە

کپبوون

خفیدن، خپیدن، خفه شدن، خَپه شدن.