تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ایوار
[ق - ا ]
(ئیڤار - ivar)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ایوارکردن
[مص - ]
(ئیڤارکەردەن - ivarkerden)
سەفەرکردنی دەمەو ئێوارە.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ایواز
[ص - ]
(ئیڤاز - ivaz)
ڕازاوە، خەمڵێنراو.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ایوان
[په - ا ]
(ئەیڤان - eyvan)
بەرهەیوان.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ایین
[ا ]
(ئایین - ayîn)
دەستوور، رێباز، سوننەت، شەریعەت.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ایینک
[ا ]
(ئایینەک - ayinek)
عەینەک، چاویلکە،بەرچاڤک، ئاوێنە.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ایینە
[ا ]
(ئایینە - ayîne)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
اییژ
[ا ]
(ئاییژ - ayîj)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بنام ایزد
( (بینام ئیزەد - binamized))
پەنا به خوا، بۆ سەرسامی و چاوی پیس و سوێند به کاردێت.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بهشت ایین
[ص ]
(بیهیشت ئایین - bihişt ayîn)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
حکمت ایین
[ص. مر ]
(هیکمەت ئایین - hikmet ayîn)
شتێک لەسەر بناغەی حیکمەت و پەندو ئارەزو زانست رۆنرابێ.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ریون ایکس
[ا. فر ]
(ره یون ئێکس - reyun êks)
تیشکی x.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
کین ایرج
[ا. مر ]
(كين ئيره‌ج - kîn irec)
ئاهەنگێکی مۆسیقایه.
ئایدیۆم
idiom, دەستەواژەی خاوەن واتای تایبەت، وەک پەندی پێشینان.
بایبلکه
[[٣-با/١+ئیلكه]]
«نت.» «سیەگوڵی گیایەکی دڕکاوییه «گۆیا - کەڵەوی - یه»، پاییزان له گیایەکه دەبێتەوه و به شکڵی «گۆ» یەکی پچووک که هەمووی هەودا هەودای باریکە و لە ناوکێکی ڕەقی وەکوو ئاڵقە هەڵچەقیون بە دەشت و چۆڵاندا بڵاو د بێتەوه *«مک.» پشیله پاییزه، پەپووله پاییزه. «سیهباویلکه، باویلێ. «هل.» پشیلۆکه، گەورەگله. «سن.» شەلەمین کەره.
بایی بوون
«مست.، لا.»، «کعر.» خۆ لێگۆڕان، بەدەعیەبوون:: ئەوەنده له خۆ بایی بووه لە بیری چۆتەوه دوێنێ چبوو.
بایینجانی
[[بایینجان/١-ب+٣-ئی]]
«ست.»، «مک.» ڕەنگی بەڕەنگی توێکڵی بایینجانی ڕەش، بنەوشی تاریک.
برای دایکی
ئادەمیزادێکی نێرینه که دەگەڵ کەس یا کەسانێکی تر دایکیان یەک بێت. *داییک برا.
برایانه
[[برا/١+ئانه/١]]
«بنت.» وەکوو برا، بەشێوەی برا.
برایی
[[ برا /١+ ٢- ئی ]]
«حمس.» تم: برایەتی.
برایەتی
[[برا/١+ئایه‌تی/١]]
«نت.»، «حمس.» ١- پێوەندی نێوان ئەو کەسانەی دایک و باب یا یەکێک لەو دوانەیان یەک بن. ٢- «مج.» پێوەندی دۆستانەی نێوان دوو یا چەند کەس یا نێوان میللەتان و نەتەوەکان:: برایەتی کورد و عەڕەب * برایی.
بۆشایی
[[تو. كو.][ [ بۆش ئایی/1] ]
«نت.» 1- ئەو جێگەیەی که «زەوی» له ڕێزی کۆمەڵە ئەستێرەی سەر به هەتاو تێیدا دەگەڕێ، «عا.» فضا. 2- پارچە زەوی یا جێگەیەکی بەرین. 3- جێگای یەک یا چەند زەلام لەناو کۆمەڵێ خەڵکا که بە ڕێز ڕاوەستا بن. 4-پله و پایەکی ڕەسمی و کۆمەڵایەتی لە دەزگای دەوڵەت یا وڵاتێکدا که خاوەنەکەی لادرابێ یا به هەرجۆرێکی دیکه شوێنەکەی بەتاڵ بووبێ:: مردنی جەماڵ عەبدونناسر بۆشایێکی زلی له «میسر» دا بە جێ هێشت.
بەرزەحەوایله
«نت.»، «سن.» تم: بادەوه.
سەرچاوە: نالی
حەمایێڵ
ئەوەی ڕاست و چەپ لە مل کرابێ وەک فیشەکلغ و شمشێر و شتی وا یا دوعای لەکیفگیراو.

حەمایێڵ کە دەمی تێغت لە حەڵقەی گەردنی « نالیی »
مەگەر تێراو ببم بەو ڕەنگە، تینووی ساعیدی یارم
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دایه
[ا. ص ]
(دایه - daye)
د ایەن.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دایگی
[ا.مص ]
(دایه گی - dayegi)
سەرپەرشتی و شیردانی مندال، دایکایه تی، دایەن.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دبدخایه
[ص. مر ]
(دب به خایه - debbe xaye)
گون ثاوسیاگ، قوری.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دراییدن
[مص. ]
(ده راییدەن - derayiden)
قسه کردن، گوتن، قسەی نادرست گوتن.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دروایست
[ا.مص ]
(دەرقایست - dervayist)
پیویستی.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
درون گرایی
[ا. مص ]
(دەرون گەرایی - derun gerayi)
ناخپەروەری.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دسایس
[ا.ع ]
(دەسایس - desayis)
دەسیسه، پیلان.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دنایت
[مص. ع ]
(دەنایات - denayet)
لاوازبوون، بنیسان، نزم بوون.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دون پایه
[ص.مر ]
(دونی پایه - duni paye)
فەرمانبەری بچووکی دەولەتی که پایەی ئیداری نەبی.