تعبان العلم.

مارێکی ئەفسانەییە ئاگر لە دەمی دەرئەچێ. ئەژدەها.

لە جێی پاوانە و گەردنلغی داناوە زولفەینی
کە وەک ئەژدەر لە پێ و گەردنی ئاڵاوە زولفەینی

هەژدیها، هەزیا، ئەژدیها(دەر.، ئەردە) سەرەبەیداخ

ماری زۆر گەورە

اژدها، اژدهار، برغمان، شیبا. (مار بزرگ)

حەفی. [هەژدیها (شامار)]

تعبان، افعی، افعوان، عاضە، هلوف. وێنە ئەژدیها= ئەژدەها

اژدها

حەزیا، زەها، هەژدیها، ماری گەورەی چیرۆکان، حەفی

«نا.» ۱- ماری زۆر گەورە.: مارێکمان کوشت ئەژدەهایەک بوو بۆخۆی. «مار ماری نەخوا نابێتە ئەژدەها» ۲- مەوجوودێکی خەیاڵییە لە چیرۆکەکاندا زۆر باسی دەکرێ، وەکوو مارێکی یەکجار گەورە وایە، شاخی هەیە، چاوی وەکوو ئاگر داییسێ، کە دەم دەکاتەوە گڕی لێ دێتە دەر، لە دوورەوە پیاو هەڵدەلووشێ، گۆیا پاسەوانی خەزێنە و گەنجی شاراوەیە. «... ئەژدەهایەک بەری ئاوەکەی گرتبوو، پاتشا کوتی هەرکەس بیکوژێ کچی خۆمی دەدەمێ...»، «ڕەببی ئەژدەهای حەوت سەر بچتە خەوی». «حەڵقە حەڵقە زولفی بەر قوببەی هەیاسەی کەوتووە» «مەحڕەمی سیڕڕە، بەڵێ گەنجووری گەنجە ئەژدەها» «نالی: گمـ- ۱۱». ۳- «مجـ.»، آ» ئینسانی زۆرخۆر. ب» ئافرەتی دڕ و بێ شەرم. ج» پیاوی زۆر ئازا ٭ئەژدیها، هەژدەها، هەژدیها. تێبــ.ینی: ئاوێستاییەکەی ئەم وشەیە لە دوو کەرت پێکهاتووە: «ئەژی» بە مانای مار کە هەر بەم شکڵە و مانایەش هاتۆتە ناو «پەهلەوی». کەرتی دووەم «دەهاکە» لە ڕیشەی «دەهـ» بە مانای: ئەوەی ئازار دەگەیێنێ، پێوەدەدا. «تمـ: معین، بوڕهان، جـ۱- ١١٦».

هەژدیها، عەفی(ئەردە)، ماری زۆر گەورەیە

شُمردن

ژماردن، بژاردن

«نا.» کاری دیاری کردنیی چەندێتی هەر شتێک بە گوتنی: یەک، دوو، سێ.... و....، ئەنجامی ژماردن.: گۆنیەکانی بە ئەژمار تەسلیم کەن، لەشکرێکی هێند زۆرە دە ئەژمار نایە. ٭ژمار، ژمارە/۱، ئەژمارە، هەژمار، حیساب، حیساو، حیسێب.

هەژمار، ژمار، ژمێر، ژمێریار، هەڵژمار. بێ_: بێ دەر، لە ئەژمار بەدەر، بێبژاردن،(باک) بێدەر

«مستـ. متـ.» دیاری کردنی چەندێتی شتێک، حیساب کردن، گوتنی یەک، دوو، سێ و... و... هەر جارە لادانی پارچەیەک لەو شتەی مەبەست بێ بزانن چەندە.: هێشتا نەت ئەژماردووە دەڵێی ئەوەندەیە، ئەوە سێ جارە دەیئەژمێرم یەکێکی هەر کەمە. «خاڵم ئەژماردن سەت و بیست و نۆ» «هیچ خاڵم نەدی لە گوێن خاڵی تۆ» «فۆلکلۆر» ٭بژاردن/۱، ژماردن، «بکـ.» هەژمارتن، حیساب، حیسێب، حیسێو «کردن»، «جنو.» ژمارە کردن. حەساو کردن.

ژمارای،(فە) شماردن، هەژماردن، هەژمارتن، ژمارتن، هەڵبژاردن، بۆ_: بۆبژاردن، تۆڵەدانەوە

شُمُرده شُده
شُمُرده شُده

ژمێردراو
هەڵبژێراو، هەڵبژاردە

«نمفـ: ئەژماردن» شتێکی زاندارابێ چەندە، حیساب کراو.: پارەکەی بە ئەژماردە لێ وەرگرن. ٭بژاردە، ژماردە.