تون، تووڕە، کەلەیی. [مرۆڤی هەمیشە تووڕە].

محتد، معتاظ، غضوب، سریع الاشتعال.

گەرم وەک ئاگر.

لە بن خاکی مەغاکی ئاتەشینی، لەعلی لەب توشنە
لە سەر ئابی سەرابی، سەروی سێرابی موغەیلانە

ئاورە، ئاگرە، نەخۆشییەکە لە سفلس داران دەگیرێتەوە

آتش افروز، آتش افروز، آذرپیرا، هیربد. (کسی کە خدمت بە آتش می کند.)

ئاگرەوان. [ئاگرخۆشکەر (ئەو کەسەی خزمەتی ئاگر دەکات.)]

خزنە النار، خدام النار، هرابد.

ئاگرە

جۆرە برینێکی زۆر پیسە ئەندام دادەوەشێنێ

آتشک، آبلەفرنگی.

ئاگرە، هەوڵەفەرەنگی. [ئاگرۆک: زیپکەی چەناکە و دەموچاو].

جمرە، النار الفارسیە.

«نتـ.» نەخۆشی فەڕەنگی. تێبــ. - ئەم نەخۆشییە لە ئەنجامی هەڵسان ڕۆنیشتن دەگەڵ یەکی سیفلیساویدا، یا بە کار هێنانی قاب و قاچاغ وهەر شتێکی تری کە ئەو بە کاری هێنا بێ، هەروەها بە هۆی دەست تێکەڵ کردنی پیاو و ژنەوە کە یەکێکیان سیفلیسدار بێت تۆشی عیسانی ساغ دێ، لە باوک و دایکی سیفلیساوەشەوە بە میرات بۆ مناڵیان بەجێ دەمێنێ. پاش ئەوەی میکڕۆبی سیفلیس دەچێتە لەشی ئادەمیزادەوە ئەگەر زوو چارەی نەکرێ لەوانەیە بیداتە چاوی و کوێری بکا* ئاگرە /١، سیفلیس، فەرەنگی، هاوڵە فەرەنگی.

سەودای کۆن، نەخۆشی سەودا، کە کۆن بێ دەبێتە ئاتەشەک، فەڕەنگی، مرۆی گول دەکا، کە لەو وڵاخانیش بدات ناوگەڵی شل و بەڵەک دەکات

تەنیشت

لا، کن، تەنیشت

دامن قبای بلند
دامنهٔ کوه

داوێنی کەوای شۆڕ: نوێژی لەسەر ئاتەگی دەکرێ، شاقەل
بریەتیە لە بنار و دامێنی چیا

«نا.»، «مکـ.» ١- داوێنی کەوا و کورتەک و مرادخانی کوردی و چاکەتی فەڕەنگی لە لای پێشەوە * شاقەل. ٢- لای خوارەوەی شاخ و کێو: سوارەکان بە ئاتەگی شاخەکەوە بوون. «بکـ.» : ئەتەک «تمـ: ژابا - ٢» ٣- «نا.»، «کعر.» ژێر کراسی ژنانە. تێبــ. ـ ئەم وشەیە لە زمانی تورکی و ئازربایەجانیشدا بەم مانایەیە و بە شکڵی «ئەتەگ، ئەتەی» بە کاردێ.

ئەتەگ، گۆشتی سەرپەراسوو، تەڕاد، تەرووک، تەڵۆک. لاتە کەڵتووی زینییە. داوێن، دامەن