هەڵاواردن، جووایەزکردنەوە

چتی دەربڕاو، هەڵاوێردراو

شووێنێکە، کە چایچی ناوماڵ چاوو قاوەی تیا لێ ئەنێ

کەرەستەی قاوەو چایە. کابەبار، لە شووێنێکەوە ببرێ بۆ شووێنێکی تر

هەرزەگەڕ، چەرخچی، سڕگوم، ڕەهندە، ئەوارە، دەربەدەر، هەڵوەدا، هەڵەتە، ئەوداڵ، هەترە، هەتڵە، ڕیتال، هەرزەگەرد، تارومار، ڕاتوول، گەڕانۆ، سەرگەردان، لێ قەوماو، ئاپۆرە، وێڵ، گاڤ قەلیش، ئاقەڕێ، ئاوەکی، هێوەلەک، گومڕا، تەرە، توونا. ویلان. نێوی نێرینانە. جەوهەرو ڕەواقی چتی.(باد) بە پەڵوویەکی کەمێک شل و تەڕ دەڵێن، کە لە ئاردو ڕۆن دەکرێ._ بوون: هەڵەبوون، هەڵوەدابوون._ کردن: سەرگەردانکردن، دەربەدەرکردن

دەربەدەری، هەڵوەدایی، هەرزەگەردی، سەرگەردانی

هۆرە، دەنگ، گۆرانی، دەنگی خۆش و بەرز. نەزم، نزمی مۆسیقا، نەوا. نێوی ئافرەتانە

زراو، ئاوازنگ بووە واتا دەنگی زراوو باریک بووە

بانگ کردن بە بەرزی

دەنگی بولبول

دەنگی باڵندەو پەلەوەران

چریکە، کازکازە، دەنگی خۆش، دەنگی خۆشی دەنگخۆشانە. دەنگ و باس:_ یێک داکەوتووە کە لەمەولا تەنها دەبێ زمانی کوردی بخووێنرێ. ناوو ناوبانگ

دەنگخۆش، ئاوازە خووێن

دەنگخۆشی، ئاوازە خووێنی

ئاوازەخووان، دەنگخۆش._ ی: ئاوازەخووانی، دەنگخۆشی

کەسێکە چاوی لە مۆلەق وەستابێ، یا ئەبڵەق بووبێ، چۆل و هۆل، بەتاڵ

(باک) تەپڕەش، نهێنبڕ(بۆ مرۆڤ)، نهێن گیر، یانی گر(بۆ سەگ)، بێ بەخت، بەدنمەک، ناپاک. (هەورا) هاوونگ، ئاوونگ، ئاوون، چتی درشتی تێدا دەکوترێ و دەهاڕڕێ. ئاوا، ئاوەدان

هەوانتە، بەفیڕۆ، بەخۆڕایی

هەوانتەچی، کەسێکە چتی مەردوم بخووا یا بیبا بە فیڕۆ بە خۆڕایی

تەپڕەشی، ناپاکی، بێ بەختی، بەدنمەکی. ئاوەدانی، ئاوایی