تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 25
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Horizontal equity vs. vertical equity
یەكسانیی
ستوونی
و ئاسۆیی. یەكسانیی ئاسۆیی،
واتە
هەڵسوكەوتی یەكسان و
دادپەروەرانە
لەگەڵ
ئەو
كەسانەدا كە دۆخێكی یەكسانیان
هەیە
، بەپێی پرەنسیپی یەكسانیی ئاسۆیی
ئەو
كەسانەی كە دۆخێكی یەكسانیان
هەیە
،
بە
یەكسانی
بەریان
دەكەوێت. یەكسانیی
ستوونی
،
واتە
هەڵسوكەوتی یەكسانانە
لەگەڵ
ئەو
كەسانەی كە دۆخێكی جیاوازیان
هەیە
.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Integration, vertical vs. horizontal
تێكەڵاوكردنی
ستوونی
لە
بەرامبەر
ئاسۆییدا. پڕۆسەی بەرهەمهێنانی یەكێك
لە
قۆناخەكانە؛
بۆ
نموونە
، بەردی
ئاسن
دەكرێتە شمشی
پۆڵا
، شمشی
پۆڵا
دەكرێتە پلێتی
پۆڵا
(rolled
steel
sheets) و پلێتی پۆڵاش دەكرێتە بەشەكانی ئوتۆمبیل. تێكەڵاوكردنی
ستوونی
واتە
تێكەڵاوكردنی
دوو
یان
زیاتر
لە
دوو
قۆناخی جیاوازیی
ئەم
پڕۆسەیە (
بۆ
نموونە
، بەردی
ئاسن
و شمشی پۆڵ)
لە
ناو
تاكە كۆمپانیایەكدا. تێكەڵاوكردنی ئاسۆیی،
واتە
تێكەڵاوكردنی یەكە جیاوازەكانی كاركردن
لە
ناو
هەمان
قۆناخی
بەرهەمهێنان
لە
تاكە كۆمپانیایەكدا.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Vertical equity
یەكسانیی
ستوونی
. سەیری یەكسانیی ئاسۆیی
لە
بەرامبەر
یەكسانیی ستوونیدا بكەن.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Vertical integration
تێكەڵاوكردنی
ستوونی
. سەیری تێكەڵاوكردنی ئاسۆیی
لە
بەرامبەر
ستوونیدا بكەن.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Vertical merger
لێكدانی (یەكخستنی، ئاوێتەكردنی)
ستوونی
. سەیری لێكدان بكەن.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Adverse selection
هەڵبژاردنی نەشیاو. جۆرێكە
لە
كەموكووڕیی (كەمایەسی)
بازاڕ
، ئەمەش
واتە
ئەو
كەسانەی ڕیسكێكی زۆریان
هەیە
، زیاتر
خۆیان
بیمە
دەكەن و
بیمە
دەكڕن. هەڵبژاردنی نەشیاو
واتە
ئەو
دۆخەی كە
فرۆشیار
و كڕیار
لەسەر
بەرهەمێك زانیاریی جیاوازیان
هەیە
، وەك
ئەو
زانیارییەی كە
لە
بازاڕی
ئوتۆمبیلی دەستەدوودا
هەیە
.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Average cost
نێونجی
تێچوون
، ئاماژەیە
بە
نێونج و
بە
تێچوون
.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Average cost curve, long-run (LRAC, or LAC)
چەماوەی
نێونجی
تێچوونی
درێژخایەن
(LRAC
یان
LAC). وێنەی لانیكەمی
نێونجی
تێچوونی بەرهەمهێنانی شمەكێكە
لە
هەر
ئاستێكی ئاوتپووتدا، وادانراوە كە تەكنەلۆجیا و نرخی ئینپووتەكان دراون و بەرهەمهێنەریش
ئازادە
لە
هەڵبژاردنی قەبارەیەكی گەنجاو
بۆ
كارخانەكەی.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Average cost curve, short-run (SRAC, or SAC)
چەماوەی
نێونجی
تێچوونی كورتخایەن (SAC
یان
SRAC). بریتییە
لە
وێنەی لانیكەمی
نێونجی
تێچوونی بەرهەمهێنانی شمەكێك
لە
هەر
ئاستێكی ئاوتپووتدا، كە تێیدا دۆخی تەكنەلۆجیا، نرخی ئینپووتەكان و شوێنی كارخانەكە دراوە.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Average fixed cost
نێونجی
تێچوونی
نەگۆڕ
. ئاماژەیە
بە
تێچوون
و
نێونجی
تێچوون
.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Average product
نێونجی
بەرهەم
. بریتییە
لە
سەرجەم
بەرهەم
یان
ئاوتپووت كە بەسەر
بڕی
سەرچاوەیەكدا
دابەش
دەكرێت.
بۆ
نموونە
،
نێونجی
بەرهەمی كرێكار بریتییە
لە
سەرجەم
بەرهەم
دابەشی
سەر
بڕی
سەرچاوەی كرێكار و ئەمەش
بۆ
سەرچاوەكانی
تر
ڕاستە
.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Average revenue
نێونجی
دەسهات.
واتە
سەرجەم
دەسهات كە بەسەر ژمارەی یەكەی فرۆشراودا
دابەش
دەكرێت؛
بۆ
نموونە
،
داهات
بەپێی
هەر
یەكەیەك.
بە
گشتی
نێونجی
دەسهات یەكسانە
بە
نرخ
.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Average tax rate
نیونجی نرخی
باج
.
سەرجەم
باجە
كە بەسەر
سەرجەم
داهاتدا
دابەش
دەكرێت،
هەروەها
پێیشی
دەڵێن
ڕێژەی
باجی
كاریگەر (effective
tax
rate).
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Average variable cost
نێونجی
تێچوونی
گۆڕاو
. ئاماژەیە
بە
تێچوون
و
نێونجی
گۆڕاو
.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Cost, Average
نێونجی
تێچوون
.
واتە
سەرجەم
تێچوون
(ئاماژەیە
بە
سەرجەم
تێچوون
) كە
بە
سەر
بڕی
بەرهەمهاتوودا
دابەش
دەكرێت.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Cost, Average fixed
نێونجی
تێچوونی
نەگۆڕ
.
واتە
تێچوونی
نەگۆڕ
(ئاماژەیە
بە
تێچوونی
نەگۆڕ
) كە بەسەر
بڕی
بەرهەمهاتوودا
دابەش
دەكرێت.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Cost, Average variable
نێونجی
تێچوونی
گۆڕاو
.
واتە
تێچوونی
گۆڕاو
(ئاماژەیە
بە
تێچوونی
گۆڕاو
) كە بەسەر یەكەی بەرهەمهاتوودا
دابەش
دەكرێت.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Government debt
قەرزی
حکومەت
. بریتییە
لە
سەرجەم
بەڵێنییەكانی حکومەتە
لە
چوارچێوەی بۆند
یان
قەرزی كورتخایەندا. قەرزی
حکومەت
قەرزی گشتییە و
ئەو
بۆندانە ناگرێتەوە كە
لە
لایەن
دەزگای نیمچەحكومی وەك بانكی ناوەندییەوە دەكردرێت.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Government expenditure multiplier
دووجاكەری خەرجیی
حکومەت
.
واتە
زۆربوونی GDP
لە
ئەنجامی زیادكردنی 1 دۆلاری كڕینی
حکومەت
.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Poverty
هەژاری
.
لە
ئێستا
حکومەتی
ئەمەریکا
لانیكەمی ئاستی پێداویستییەكانی
ژیانی
بە
''هێڵی
هەژاری
'' داناوە.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Product, average
بەرهەم
، نێونج. ئاماژەیە
بە
نێونجی
بەرهەم
.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Risk-averse
ڕیسكبوێر، ڕیسكنەكەر. ڕیسكنەكەر
ئەو
كەسەیە كە
تووشی
دۆخێكی نادڵنیا دەبێتەوە،
بە
چەشنێك كە ناڕەزامەندی
لە
لەدەستدانی بڕێكی
داهات
زیاترە
لە
ڕەزامەندی
لە
بەدەستهێنانی
ئەو
بڕە
داهاتە.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Social overhead capital
سەرمایەی ڕاسەری كۆمەڵایەتی.
ئەو
وەبەرهێنانە پێویستانەیە كە پەرەپێدانی ئابوورییان
پێوە
بەستراوەتەوە،
بە
تایبەتی
وەبەرهێنان
لە
ئاو
و
ئاوەڕۆ
،
گواستنەوە
و پێوەندییەكان كە
هێندێک
جار
پێیان
دەڵێن
ژێرخان
(infrstructure).
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Spillovers
وردەكاریگەری. سەیری كاریگەرییە دەرەكییەكان بكەن.
سەرچاوە:
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
Transfer payments, government
دەستەبەری
یەكلایەنەی،
حکومەت
.
ئەو
پارەیە
یان
دەستەبەرەیە كە
حکومەت
دەیداتە تاكەكان و
بێ
بەرامبەرە (
واتە
تاكەكان
لە
بەرامبەریدا
هیچ
شتێك
یان
خزمەتگوزارییەك نادەن). وەك
دەستەبەری
كۆمەڵایەتی و بیمەی بێكاری.
1
2