هاوسەنگیی تەرازوی پێدانی نێودەوڵەتی. دۆخی مامەڵەی وڵاتێك لەگەڵ وڵاتانی تردا بۆ ماوەیەكی دیاریكراو دەخاتە ڕوو. ئەمەش لە كڕین و فرۆشتنی شمەك و خزمەتگوزاری، دیاری (gift)، مامەڵەكانی حكومەت و جووڵەی سەرمایە پێك دێت.

سیستەمی نەختینەیی نێودەوڵەتی (یان سیستەمی دارایی نێودەوڵەتی). ئەو دامەزراوانەن كە لە چوارچێوەیاندا كرداری پارەپێدانی مامەڵەكانی نێوان وڵاتان، ئەنجام دەدرێت. پرسێكی بنەڕەتی ئەوەیە چۆن دەكرێ نرخی دراوگۆڕینەوەی بیانی ڕێك بخرێ و دیاری بكرێت و حکومەت چۆن كاریگەری لەسەر نرخی دراوگۆڕینەوە دابنێت.

یەدەگی، نێودەوڵەتی. پارەی نێودەوڵەتییە و كاتێك وڵاتێك لە ڕووی تەرزاووی پێدانیەوە تووشی گرفت بێت، بۆ جێگیركردن یان ''چەسپاندنی'' نرخی دراوگۆڕینەوەكەی، یان بۆ دەستەبەركردنی پارە و دارایی، لای خۆی هەڵی دەگرێت. لە ئێستا بەشی بەرچاوی یەدەگەكان بە دۆلاری ئەمەریکا، یۆرۆ و یەنی ژاپۆن و دراوە سەرەكییەكانی ترە.

دۆخی بازرگانی یان پێوەندیی بازرگانی (لە بازرگانیی دەرەكیدا). چەمكێكی ''ڕاستەقینەیە'' كە تێیدا وڵاتێك شمەكی هەناردەی دەفرۆشێ و شمەكی هاوردەی دەكڕێت. ئەم هەژماركردنە یەكسانە بە ڕێژەی پێنوێنێكی نرخی هەناردە لە بەرامبەر پێنوێنێكی نرخی هاوردەدا.