«نت»،«سن» کەلوپەل و ئەسپابی ناو ماڵ و دیاری و... که بووک له ماڵی باوکی ڕا دەگەڵ خۆی دەیباته ماڵی مێرد. *«سن» ناو تێلانه «مک» جیاز. «جنو» باو، ونی.

«نمس» له نێوان شک و یەقیندا بوون * دوودڵی «عا.» تردد، تشکک.

(حمس.)، ١-لە لای ژوورووی مە جلیسان دانیشتن. ٢-(کن)، ماقووڵی، گەورەیی.

«نت.»، «مک.» تم: بایینجان /٢-ب.

«نت.»، «مک.» تم: بایینجان /١-ب.

«نت.» 1- مریشک، قه لەموون. بەرخ و مەڕ که ناوزگیان پڕکرابێ له برینج و بادام و بەهارات و کشمیش و... و../. و له ڕۆنا سوور کرابنەوه. 2- گۆشتێ که دەگەڵ پیواز و ڕۆن کرابێته ناو دیزه و «پاش نان کردن» خرابێتە تەندوورەوه «ئێستا فڕنیش» و لەسەر خۆ پیشابێ. 3- مەڕ یا بەرخ و.... و... که بەساغی به شیشەوه کرابن و دوور و نێزیکی ئاگرێکی خۆش ڕابگیرێن و بە هەوای ئاگرەکە ببرژێن. 4- «مک.»، «مج.» چەوەندری له تەنوورا پیشاو. تێبــ.- 1» دەنگی «ی» ی هەندێ وشەەی ئاوێستایی له قۆناغەکانی دوایی گەشەکردنیانا بوونه «ج» : 1- «سن.» یەڤه»، «په» یەڤ= جۆ. ئێستاش بن لەهجەی هەورامی «یەو» و به «جۆ» دەڵێن. وشەی «جەژن، جێژن.» ی کوردی له «یەسنه» ی ئاوێستایی به مانای عیبادەت و پەر ستن پەیدا بووه. 3- «یایاتووک» ی پەهلەوی له کوردی ئیمڕۆدا بۆته جادوو. ب» له زمانی پەهلە ویدا «برێج، برێز» بە تەندوورگوتراوه «تم:پفا، فره، ل- «8» و «بریجەن، برێزن» سوێنەیەکه «تاوەی گل و کوو معین نووسیویه» نانی لەسەر دەبێژن» تر: فەرهەنگ معین، ج، 1ل-518». ج» جا ئەگەر بێتوو ئەو دەستوورەی کە دەنگی «ی» ی ئاوێستایی له قۆناغی دوایی «پەهلەوی، کوردی» دا بۆته «ج» لەبەر چاو ڕابگرین و له «برێج» و «برێجەن» ورد ببینەوه بۆمان هەیه بڵەین که ئەسڵی ئەو وشە پەهلەوییانه له قۆناغی ئەوێستاییدا «برێ -ی» و «برێ یەن» بووه و بۆمان دەردەکەوێ که وشەەی «بریانی» شکڵی ئاوێستایی خۆی ڕاگرتووه و لەو کاتەدا به مانای «تەندووری» یا ئەو شتەی لە تەنوورا دەپیشێندرێ گوتراوه و پاشان ئەو مانایەی بۆ پەیدابووه که له سەرەوه باسمان کردن.

«نا.»، «کعر.» پێخەفێکی فەڕەنگییه بۆ خەوتن لە باتی لێفەی کوردەواری به خۆی دادەدەن.* «کئێر.» پەتوو «مک.» عەدیاڵ. «سن.» ئەدیال، ئەبیاڵ

«نت.»، «مک.» یاریێکی کوردەوارییه، گەورە و بچووک دەیکەن، کۆمەڵێک دادەنیشن و «پرێسکە» یێک بۆ یەکتر هەڵدەدەن و یەکێکیش که «تێکەوتووه» له دەرەوەی کۆڕەکه بەدەوریاندا هەڵ دەخوولێ و هەوڵ دە دا پرێسکەکه بگرێتەوه و له دەستی هەرکەسی قۆستەوه، ئەو کەسه تێدەکەوێ و جێگایان دەگۆڕنەوه.* «کعر.» بوخچە بگەردانێ. «سن.» بوخچەگەردان.

ست.» بە شێوەی بووک، کارێکی وا که وەکو بۆ بووک بکرێ.:: بووکانی تفەنگیان دەتەقاند.

«ست. مت.»، «مک.» ئەو کەسانەن که له ماڵی زاوایڕا دەچن بۆ ماڵی بووکێ و لەوسەرەوه دەگەڵ خۆیانی دێنن.

«نت.»، «نت.، س.» ئەو ماو یەیه کە کچێکی تازە شووکردوو، بەپێی داب و دەستوور به «بووک» حیساب دەکرێ.

«مست»، «مت.»، «کن.» ١- فرۆشتنی بەرهەم و حاسڵاتی کشتوکاڵ، بەر له پێگەیشتنی فرۆشتن. 2- «مج.» هەموو بەرهەمێکی دیکه، بە م دەردەبردن. تێبــ.ینی: ئەم مەسدەره لەوەڕا پەیدا بووه که جووتێرانی کوردستان، لەبەر نەداری و دەستکورتی پێش ئەوەی حاسڵاتیان پێ بگا، له شاران به بازەرگانانیان د فرۆشت وپارەکەیان لێ وەردەگرت. ئەوجار که حاسڵەکەیان پێد ەگەیی، یان دەیان فرۆشت و قە رزی کابرایان لێ دەدایەوه یا هەر حاسڵەکە یان تەسلیم دەکرد و خۆیان هیچی وایان بۆ نە دەمایەوه. جا لەم بەین ەدا ئەگەر قسە چۆنیێتی حاسڵەکەیان هاتبایه گۆڕ، دەیانگوت: (بەمن چی! من بە شینی خواردوومه.)

حمس.» ئەنجامی کارێ یا هەموو کاران به خراپ دیتن. به چاویلکەی ڕەش تەماشای دونیا کردن.

حمس.» لێکدانەوەی خراپ دەربارەی کەسێ یا کارێ یا ڕووداوێک شکی خراپه کردن.

« «نت.»، «مک.» 1- تم: ئینکەبەری * ڕقەبە ری، قینەبەری. 2- ڕووبەڕووی یەک وەستانی دوو یا چەند کەس، هەیئەت و ڕێکخراوە، دەزگای کۆمەڵایەتی یا پارته سیاسییەکان بۆ بێ هێزکردن، تێکشکاندن و له مەیدان دەرکردن. «عا.» مجادلة، مقابلة، منافسة:: واز بێنه تۆ ناتوانی بەربەرەکانی ئەم کابرایه بکەیت. بەربەرەکانی نەتەوەی کورد دەگەڵ ئیمپڕیالیزم و کۆنه پەرستانه.* «سن.» بەرامبە رکێ. «مک.» مله، ملانێ.

«نت.»، «کعر.» ئامرازێکه له «بەن» دەچندرێ ناوەڕاستەکەی پانەە و بەرەبەره باریک دەبێتەوه، پاشان له هەردوو لایەوه نزیکەی 20-30 سانتیمیترێکی وەکوو گوریسێ کی باریک دەهۆندرێتەوه. له ڕابردوویێکی کۆنا وەکوو «چەک» ێک لە ناو لەشکراندا باو بووه و دەگەڵ دووژمن شەڕیان پێکردووه، بەردێکیان خستۆ ته ناو ەڕاستەکەی و لاسکەکانیان بە دەستەوه گرتووه هەڵیان سووڕاندووه، لەپڕ لاسکێکیان بەرداوه و «بەرد» ەکه به تەووژمی هەڵسووڕاندنەکەی پێشوو دەرپەڕیوه. * «کئێر.» قۆچەقانی. «سن.» قەڵماسک. «جف.، جن.» قەڵماسەنگ. تێبــ.ینی: ئەم ئەمرازه تا سەرەتای ئەم چەرخەش لە شارەکانی کوردستانا بۆ «شەڕگەڕەک» بەکار دەهێنرا، بەڵام ئێستا تەنیا بۆ یاری منداڵان و چۆلەکه کوشتن بەکاردێت، شکڵیشی گۆڕاوه و له کوردستانی عێڕاق بۆ شکڵی تازەی ناوی «دار لاستیق» و له کوردستانی ئێران «قۆچەقانی جیر» پەیدا بووه.

«نت.» جێگای بەردەڵان.

کاتیکه هێشتا ساغ نەبۆتەوه شەوه یا ڕۆژ.

«نت.» هێندێ کانیاو که لەسەره بەهارا دەتەقنەوه و زۆری پێ ناچێ وشکی دەکەن.

«نت،» تم: بەڵێن.