تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئیشتیڕاک کردن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) ١- بەشداربوون لە کارێکدا. ٢- کڕینی رۆژنامە و گۆڤار و... بە ڕێکوپێکی، ڕاستەوخۆ لە ئیدارەکەیان. ٣- بوونە ئەندام لە ڕێکخراوێکدا، بەشداربوون لە کۆبوونەوەیەکدا.
ئیشتیڕاکات
[[=عا. جمی: ئیشتیڕاک]]
هەموو ئەو پارەیەی ئیدارەی ڕۆژنامەیەک لە کڕیارانەکانی، یا ڕێکخراوێکی سیاسی و کۆمەڵایەتی، لە خەڵکی سەربەخۆی وەری دەگرێ.
ئیشتییا
[[محر. عا.: ئیشتیها]]
(نا.) ١- ئارەزووی خواردەمەنی ٢- مەیل، ڕەغبەت.
ئیشتییا کردن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) ئارەزووی خواردەمەنی و چێشتێکی تایبەتی کردن. لە پاڵەوە دانیشتووە و وردە ئیشتییایان دەکا، لە ئەوڕوپا پیاو ئیشتییای قبووڵی دەکا.
ئیشتییالێبوون
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) ١- زۆر حەز لە خواردنێکی معین کردن. هەتا دەچمە ماڵی نەوزاد دۆڵمەیان هەیە، دیارە زۆری ئیشتییا لێیەتی. ٢- مەیل بە کردنی کارێ یا دەگەڵ شتێ. ئەوە چییە هێندەت ئیشتییا لە قسانە، سەربەست ئیشتییای لە سەفەران نییە.
ئیشتییانەبردن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) ١- حەز لە خواردنی خواردەمەنێکی معین نەکردن. خەڵکی شار ئیشتییایان چەنگ سووتەکە و ئەو جوورە چێشتانە نابا. ٢- (کن.) تێرخواردن لە چێشتێک، کەم خواردن و ئارەزوو بەسەرچوون لە خواردەمەنیەک، حەز بە خواردن نەکردن. وەرە بە زیادی کە ئیشتییام نابا.
باشترین
[[باشتر + ئین]]
(صت،) سروشتی شتێ یا کەسێ کە لە هەموو هاوچەشنەکانی خۆی چاکتر بێ. لە هەموان چاکتر.: چاکترین ڕێگا بۆ ئازادی میللەتان ڕێگای خەباتە.
بانگ ڕاهێشتن
[[بانگ/١+ ڕا _پێبف) + هێشتن]]
«مست.، لا.» ١-بە دە نگی بەرز مەبەستێک بە جەماو ەری خەڵکی ڕاگەیاندن *جاڕکێشان، جاڕدان. بانگەواز کردن ٢- «مج.» تم: بانگ لێدان.
بانگێشتن
[[بانگ/١+هێشتن]]
١- «مست.» «مت.» تم: بانگ کردن ٢- «نت.» مێمانی، دەعوەت، زیافەت:: ئەو شۆ مالی کاوێسی بانگێشتنیانه.
بای ڕە گوێیان نیشتووە
(کن.) خۆی لێ گۆڕاوە، مەغروور بووە.
برشته
[[په‌: بریشته‌ك]]
« س.»، «مک». نانێکی باش برژابێ و گوڵی کردبێ. تێبــ.- ١» ئەم وشەیه لە مەسدەری «براشتن = برژاتن» ەوه هاتووه که لە لەهجەی باکووریدا ماوه و له لەهجەی ناوەندیدا بۆتە برژاندن. ب» لە موکریان، تەنیا وەکوو سیفەت بۆ «نان» دە گوترێ، بە ڵام له لەهجەی باکوریدا «براشتی وەکوو «بریشەک» ی پەهلەوی بۆ ەموو شتێ لەشوێن «برژاو» ی ناوەندی بەکاردێت:: گۆشتی براشتی، مریشکی براشتی.
بنێشته تاڵ
«نت.» بنێشتێ که هێشتا نەکوڵێندرابێ و خۆش نەکرابێ و جاچکەی نە کوڵێندراو، بنێشتی خاو. تێبــ.- له کوردەواری ئەم جووره بنێشته بۆ گەیاندنی هێندێ «کوان» بەکار دێنن.*(سن) جاچکە تاڵه.
بە ئاوات گەییشتن
بە ئەنجام گەیشتن
تم: گەیشتنە ئەنجام.
بەدرڕەووشتی
ست.» تم: بەدخوویی
بەرهاویشتن
1- هاتنەدەری بەچکەی گیانداران و منداڵی ئادەمیزاد بە مردوویی له زگی دایکیان پێش ئەوەی مانگ و ڕۆژی خۆیان تەواو کردبێ.:: بەری.:: بەری هاویشت. تێبــ.- ئەم وشەیە زیاتربۆ ئادەمیزاد و (بەرفڕیدان) بۆ گیانداری تر بەکاردێت. *(مک.) لەبەرچوون. (سیم.) لەبارچوون. بەرفڕێدان. ٢- (کن.) سوێ بوونەوەی کەسێک بۆ خواردەمەنییەک کە یەکێکی دی لەبەر جاوی دەیخوا. کجێ دە تۆزێکی بەش بدەن خەریکە بەر داوێ.
بەرپشتێند
«نت.» جێگایەکە لە جلوبەرگی کوردیدا، دەکەوێته نێوان قەدەکانی پێشتێندیی کوردی و ئەو شوێنەی لەشی ئینسان که پشتێندی لێ دەبەسترێ.:: خەنجەرێکی دەسک ماهی دەبەر پشتێندی دابوو.
بەسەرداڕۆیشتن
«مست، مت.» سەرکۆنه کردن، سەرزەنشت کردن:: زۆری بەسەردا ڕۆیشتین بێ فایده بوو. *بەسەرداڕۆیین. به سەرداهاتن /2.
بەهەشتی
«ست.» 1- کەسێکی دانیشتووی بەهەشت. 2- پیاو چاک، پیاو خوایی. تێبــ.ینی: زیاتر ئەم وشەیه لە باسی کەسێکی مردوودا دەکاردەکرێ، به نیشانەی ئەوە ی که پیاوێکی چاک بووه و خوا بردوویەتی بەهەشت و بۆ پێ خۆش بوونی خزم و کەس و کارێ.
بەهەشتی نێرەکەر
«کن.» دنیا به نیسبەت ئەو کەسانەی گوێ نادەنە هیچ و خەمی هیچ شتێکیان لەبەر نییه. «دنیا بەهەشتی کەرانه» «تم: خا، پە ند، ل- 218» *«مک» بەحەشت. جەننەت «عا.» .