وشەدان

ئیخباری لێ کردن

[[عا. کو.]]

(مست. مت.)، (کعر.) ئاگادار کردنی میری دەربارەی کەسێ یا کەسانێ یا هەڵسان و دانیشتنیان. ((بە میرزا قادر بڵێن ئیخباریان لێ کردووە خێرا بگەڕێتەوە سیتەک.)) تێبــ.- ئەم وشەیە و ئەوی پێشەوەشی تەنیا بۆ مەبەستی خراپە بەکاردێن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئیخباری کردن

[[عا. کو.]]

(مست. مت.)، (کعر.) ئاگادار کردنی میری لە کارێک یا دەربارەی شتێک. ئیخبارییان کردووە کە ماڵی شێخ لەتیف پڕە لەوانەی لە کۆمەڵە ڕایان کردووە. *(کئێر.) ڕاپۆرت دان، گوزاریش دان.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئیداری

[[عا.]]

(س.) ١- هەر شتێکی پێوەندی بە ئیدارەوە هەبێ. کاروباری ئیداری. ئەمری ئیداری. ٢- آ) ئەو کەسەی لە هەڵسووڕانی کاری ئیدارە شارەزا بێ. قەت مووتەسەڕیفی وا ئیداری نەهاتۆتە کەرکووک. ب) کەسێکی لە هەڵسووڕاندنی کاری ئیدارەدا وشک و رۆتینی بێ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئیستیعماری

[[عا. کو.]]

(س.٩ ١- هەر شتێکی پێوەندی بە ئیستیعمارەوە هەبی... سیاسەتی ئیستیعماری، پیلانێکی ئیستیعماری، بیروڕای ئیستیعماری. ٢- هەرکەس یا هەیئەت یا دەوڵەتێکی بە پێی سیاسەت و ڕێ و شوێنی ئیستیعمار بجووڵێتەوە. ئەڵمانیای نازی دەیەویست جێگەی ئەڵمانیای ئیستیعماری پیش شەڕی یەکەم بگریتەوە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئینکاری

[[عا. کو.]]

(حمس.) کەللەڕەقی، سووری لەسەر قسە و.... بۆ ئەوەندە ئینکاری دەکەی. دەبەریدا شل و کوت بوون هەر ئینکاری کرد. * ئینکیڕی.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئینکەبەری

[[؟]]

(حمس.) بەربەرەکانی، ڕقەبەری، لەجاجەت، سەرسەختی. ((... لە بەیتێکدا گەورە پیاو و هاوشانی قەرەتاژدینە، ئینکەبەری دەگەڵ قەرەتاژدین دەکا)) (هێمن، تحفە: ج١-٨٢).

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئێجگاری

١- (بنت.) بە تەواوی بۆ هەمیشە، بە جارێ. بە ئێجگاری وازی لە خوێندن هێناوە. ٢- (ست.) هەمیشەیی، داییمی. ڕۆیشتنی ئێجگاری بێ. * ئێگجاری، ئێجگاری، یەجگاری.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئێخسیری

(حمس.) ١- لە شەڕا کەوتنە دەست دوژمن. ٢- ٠مج.) بێ دەسەڵاتی، دەست و پێ سپیلکەیی. ئێخسیری گەلێ لەم حاڵە باشترە، حەوت ساڵان بە ئێخسیری ڕایبوارد. * ئەسیری، یەخسیری، ئێخسیری.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئێستری ماچە

(نت.) ئێستری مێ. ئێستری ماچە ئاووس نابێ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئێستری نێرەکی

(نت.) ئێستری نێر. ئەرێ ئێسترێکی نێرەکی باشتان پێ شک نایە بۆ فرۆشتن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئێلچی گەری

(حمس.) پەیام گەیاندن، هێنان و بردنی قسەی کەسێ یا هەیئەتی بۆ لایەکی تر. ((میوانینە! میر ئەمنی ناردۆتە کن ئەنگۆ بە ئێلچی گەرییە.)) (تحفە: ج٢-٩).

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەستری

[[ستـ: ئەسترە]]

«نا.»، «بکـ.» وەچێکی ڕەقی کورتی نووک تیژە کە هەندێ گیا و گۆڵ «گوێنی، وشترخۆرە و...» دەری دەکەن. ٭دڕک، دڕوو، ستری. هس.: ئوسترە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەستووری

[[ئەستوور+ئی]]

«نتـ.» ۱- ئەستوورایی موتڵەق. تێبــ.ینی: جیاوازی ئەم وشەیە دەگەڵ «ئەستوورایی» لەوەیدایە کە ئەمەیان «مطلق» ە و ئەوەیان «معیین و محدود»، ۲- نەخۆشییەکە «وەکوو لە کوردەواریدا مەشهوور بوو، بەڵام لە ڕاستیدا نەتیجەی هەندێ نەخۆشیی دەروونییە دیاری دەدا» تمـ: ئەستوور بوون.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەسیری

[[ئه‌سیر+ئی]، [عا. کو.] ]

«حمسـ.» تمـ: ئیێخسیری «لە حەق لامەدە هەر حەق ببێژە» «ژاری ئەسیری و دیلی مەچێژە» «سەلام- ٦٢»

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەغیاری

[[ئەغیار + ئی]]

(حمس.) وشیاری، لەسەر هۆش بوون. // مەستی، سەرخۆشی.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەفسوونگەری

[[ئەفسوونگەر+ئی]]

(حمس.) تم: ئەفسوونبازی.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەمری خوا (خودا) بەجێهێنان

(کن.) ١- جێبەجێ کردنی ئەو فەرمانانەی خوا کردوویە. ٢-تم: ئەمری خوا کردن

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەمری خوا (خودا،خوڵا) کردن

(کن.) لەدنیاچوونەدەر، مردن. *عەمری خواکردن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەمینداری

[[ئەمیندار+ئی]]

(حمس.) پیشەی کەسێک کە خەڵک شتی بە ئەمانەت لا دانێن. بە ئەمینداری لە ماڵەکەیان دانیشتووە، بە ئەمینداری ناردوویانەتە سەر خەرمان.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەواری

[[ئەوار+ئی]]

(پبت.) ١- بە دوای ڕیشەی مەسدەرەوە دەنووسێ و دەیکا بە حاسڵ مەسدەر. خوێندەواری. ٢- بە دوای ناو یا سفەتەوە دەلکێ و دەیکا بە ناوی مەسدەر. کۆڵەواری، کوردەواری، کوێرەواری ٠کوێرەوەری).

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان