تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



باڵا دەس
(ست.)، تم: باڵا دەست.
بۆمبی دەستی
نت.»، «کئێر.» تم: نارنجۆک.
ئیش لە دەست هاتن
١- تین و توانی کار کردن لە کەسێکدا هەبوون. هەموو ئیشێکی لە دەست دێ و قەت دانامێنێ. ٢- (مج.) دەسەڵاتدار بوون. زۆر ئیشی لە دەست دێ ئەم ئیشە هەر بەوی دەکرێ. تێبــ.- تورکیش ئەم وشەیە بەکاردێنن و بۆیە هەندێ کەس واتێدەگەن کە لە تورکی وەرگیراوە، بەڵام ئەمە ڕاست نییە و دەگەڵ (ئێش) لە یەک ڕیشەن.
باڵا دەست
[[باڵا/٢+ دەست]]
(ست.)، (مک.) دەست ڕۆییو، دەست ڕۆێشتوو، حاڵی کەسێکی د ست بڕاو و خاوەن دەسەڵات بێ « من قاپی جە بۆن جە تۆ نەبەستم ! + یانی بزرگم، یا باڵا دەستم).(خانا - ٥٠٨)
باڵا دەستە
[[باڵا/١+دەستە (نە گە‌‌وە نە بچووك)]]
(ست.)، (مک.) حاڵی منداڵێکی خەریک بێ هەڵ بدا، باڵای دەستی کردبێ بە دێژ بوون.
بۆمبای دەستی
«نت.»، «کعر.» تم: نارنجک. بۆمبای هایدڕۆژن: بۆمبای هایدرۆجن- «نت.»، «کعر.» تم: بمب «بمب هیدرۆژنی»
ئابدەست
[ [١- ئاب/ ١ + دەست]، [فر. کو.] ]
«کعر.»، «نتـ..» تمـ: ئابخانە.
ئابدەستخانە
[[ ئابدەست + خانە]، [فر. کو.] ]
«کعر.»، «نتـ.» تمـ: ئابخانە.
ئاو لەدەسکاوونگا کوتان
«کنـ.»، «مکـ.» تمـ: ئاو لە دینگا کوتان.
ئاودەست
«نتـ.»، «مکـ.» تمـ: ئابخانە.
ئاودەستخانە
«نتـ.»، تمـ: ئابخانە.
ئیش بەدەست
(نت. ست.) ١- ئەو کەسەی بە کارێکەوە خەریک بێ. ٢- کەسێکی کاری لە دەست بێ، بتوانێ لە دەزگایەکی دەوڵەتیدا کاران ڕاپەڕێنێ.
باڵادەستی
(حمس.) دەستڕۆیشتوویی، دەسەڵاتداری، بەدەسەڵاتی.
بەدەست
«ست.» 1- دەست ڕۆییو، خاوەندی ماڵ و دەوڵەت. 2- ئازا، دلێر.
بەدەست گرتن
«مست. مت.» 1- گرتنی گیاندارێکی ڕا بکا. بەبێ یارمەتی هیچ هۆیەک.:: ئەوەنده بەفر باری پەنجا چۆلەکەمان هەر بەدەست گرت. 2- «مج.» چوونی زاوا بۆ لای بووک و جووت بوونی دەگەڵی وەکوو ژن و مێردان.:: سێ مانگه بووکیان بۆ گواستۆتەوه هێشتا به دەستی نەگرتووه.* بوونه زاوا. بەزاوا بوون.
بەدەستەوه
«ست.» 1- ئاماده و حازر بۆ ڕاپەڕاندنی کاران.:: نیگەران مەبه ئەم پیاوه هەمیشه به دەستەوەیه و چی پێ بڵێین وا دەکا. 2- بەلاوەنراو.:: سێ جار هەشت بیست و چوار، ئەوە چوار دوو به دەستەوه.
بەدەستەوەدان
«مست. مت.» 1- تەسلیم کردنی کەسێک که پەنای بردبێته بەر کەسێکی تر. به غەنیمەتەکەی:: قەت باوەڕ مەکەن به دەستمانەوه بدا. تێبــ.ینی: ئەم وشەیه زیاتر بۆ کەسانێکی له ترسی حکومەت خۆیان شاردبێتەوه، بەکار دە هێندرێ. 2- تەسلیم کردنی هەر شتێک به کەسێکی تر:: زۆر گیان سەخته ڕوح به دەستەوه نادا به دەستییەوه نەدەدا به زۆر لێمان ئەستاند.
بەدەستەوەگرتن
«مست. مت.» 1-- هەلگرتنی شتێک به دەست به جۆرێکی وا کە دیار بێ:: چەمەدانێکی به دەستەوه گرتبوو دەچوو بۆ گاڕاژ، کاغەزێکی شڕی زەردی به دەستەوه گرتبوو هەر تاوەناتاوێ دەیگووت: ئەوەتا بەڵگەی تاوانت. پا شان بۆم دەرکەوت «خەونامەی سەید ئەحمەدی مەدینه» یه. 2- «مج.» شتێک کردنه بەهانه بۆ کردن یا نەکردنی کارێک:: ژیر کردنی منداڵەکەی به دەستەوه گرتووه و خۆ ده هیچ کارێکی دیکه ناگەیێنێ.
بەدەستەڵات
[ [بە/٨ + دەسی + ٣-ئە/٢ + هەڵات]]
«ست.» 1- خاوەن زۆر و توانست «مقتدر». 2- کەسێکی قسەی بڕوا، پیاوێ که لای خەڵک، لێپرسراوانی دەوڵەت و ئیدارەکانی قسەی بخوا.
بەردەست
«نت.»، «مک.» 1- مرۆڤێکی لە کارێکا و لە ژێر چاوە دێریدا یارمەتی کەسێک دەدا، ئەو کەسەی لە ژێر دەستی کەسێکا کار دەکا.:: با ئەو کچۆڵەیه بەردەستی چێشتکەرەکە بێ. 2- ژوورێکه لەناو ماڵی دەوڵەمەنداندا تەرخان دەکرێ بۆ دانیشتن و کاری ناو ماڵ تێداکردن.:: بچۆ ژووری بەردە ستان کتێبــ.یک لەوێیه بۆم بێنه. 3- هەرشتێکی لە هاوچەشنەکانی خۆی جیا بکرێتەوە بۆ ئەوەی دەم و د ەست کەڵکی لێ وەربگیرێ:: د ەفتەری بەردەست. پووڵی بەردەست.، * «سیم. سن.» بەردەس.
بەردەستی
«حمس» 1- کارێکی کە سێ لەژێر چاو دێری کەسێکی دیکەدا دە یکا.:: تۆ بەردەستی بکە با زوو تەواو بێ. 2- مل کەچ بوونی کەسێک یا کۆمەڵێک خەڵک یا مللەتێک بۆ کەسێ یا کۆمەڵ و میللەتێکی دیکه:: ئیتر جووتیاری کورد له بەردەستی ڕزگاری بووه. *ژێر دەستەیی. «سن.» بەردەستی.
بەردەستێ
[[به‌رد/1+ئه‌ستێ]]
«نت.» جووره بەردێکی سەخت و ڕەق و ساف و لووسه، به «ئەستێ» لێی دەدەن پڕیشکی ئاگری لێ د بێتەوه.
بەیدەست
«س،»، «سیم،» تم: بەیدەس.