تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئاردکێش
[ [ئارد +کێش «کێشان» ] ]
«نتـ.» ئامرازێکە وەکوو بێڵ و خاکەناز لە ئاشا بۆ کۆ کردنەوەی ئارد و دوورخستنەوەی لە دەوری بەرداشەکان بەکاردێت.
ئۆدکڵۆن
[[=فەڕەنسی: ئۆ، دوێ، کۆلۆنی]]
«نا.»، «کئێر.» ئاوێکی بۆندارە، پاش ڕیش تاشین دە دەم و چاوی دەدەن. ٭قوڵۆنیا، کۆڵونیا. تێبــ.ینی: مەعنای ئەم وشەیە لە فرەنسیدا «ئاوی کۆلونی» یە، کۆلۆن یا کوێلن شارێکی کۆنە لە ئەڵمانیا دەگەڵ «بۆن» ئەوەندەیان بەین نییە. لە چەرخی هەژدەهەما «فارینا» ناوێکی خەڵکی ئەو شارە، ئەم ئاوە بۆندارەی داهێنا، پاشان لە وڵاتانی تر لاسایان کردەوە. «تنـ: معین. فەرهەنگ، جـ۱_۱۸۱».
ئیتتیحادکردن
[[عا.: اتحاد+ کو: کردن]]
(مست. لا.) ١-یەکگرتن، بوونەیەک، پێکهێنانی یەکێتی. ٢- خۆکردنەیەکی چەند کەس یا چەند هەیئەتی کۆمەڵایەتی و دەولەتان.
بادکێش
[[فر. کو.]، [باد (فر.) + کێش (کێشان)]]
(نت.)، (کئێر.) تم: باکێش. تێبــ.- ئەم وشەیە لە (بادکەش)ی فارسیڕا شێوەی کوردی دراوەتێ.
بەدکار
ست.» 1- خراپه دەکا «له هەر بابەتێک بێ». 2- ئەوەی له ڕووی داب و دەستووری کۆمەڵایەتی و دینی خراپ دەجووڵێتەوه. 3- ئەوەی زیان به خەڵک دەگەیێنێ و حەز به خراپەی خە ڵک دەکا.* بەدعەمەل، بەد کردار.
بەدکردار
ست.» تم: بەدکار.
بەردکاری
«حمس.» هەڵچنینی دیوار یا هەر کارێکی تری «بەنایی» که کەرستەکەی «بەرد» بێ.:: ئیمڕۆش بەرد کاریمان ماوه.
بەردکێش
[[ به ڕد/1 + كێش «كێشان» ]]
1- «نفا.» کەسێکە لەدەشت و چیا «بەرد» کۆدەکاتەوە به کرێ، یا بۆ فرۆشتن کێشەوەی دەکا بۆ ئاوەدانی. 2- خەڕەکێکه لە دار و تەخته دروست دەکرێ و جووتێکی پێکەوه دەبەستن و بەسەر پشتی گوێدڕێژی دادە دەن و له شوێنێکەوه بۆ شوێنێک «بەرد» ی پێ کێشەوه د ەکەن.
بەزیادکردن
«مست. مت.» هەڵگرتنی سفره و نان و خوان لەبەردەمی خەڵکی ماڵ و... پاش ئەوەی تێردەخۆن:: ئافرەت وە ره به زیادی که. تێبــ.ینی: ئەم مەسدەره لەوەڕا پەیدا بووه که به پێی ڕێ و شوێنی ئیسلامەتی دەبێ پاش نان خواردن سوپاسی بکرێ، له کورده واریدا به ڕستەی: «خوایه زۆر شوکر لێت بەزیادبێ» یا ڕستەی لەم بابەته ئەنجام دەدرێت.
بەندکردن
[[ 2-به‌ند/1+كردن]]
«مست.، مت» 1- قاییم کردنی شتێک بە شتێکەوه. 2- گیرۆ کردن و پەل خستنی کەسێ لە شوێنێ. 3- حەپس کردن. خستنە زیندان.
بەیادکردن
«مست، لا» وەبیر هێنانەو ەی دۆست و خزم و کەس و شوێنێک و... «بەد نەبێ بەد خانه بەیاد ناکا» .