تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئەشەتەندوورە
[[ ١- ئاش + ە - ئە/ ١ + تەندوور + ە- ئە/١ ] ]
«نتـ.»، «مکـ.» ئاشێکی «تەندوورە» ی هەب، ئاشێکی دۆڵاشەکەی لە باتی ئەوەی لە دار و تەختە، یان هەر جۆگەیێک بێ، بە بەرد و قسڵ هەڵدەبەسترێ و لە دۆڵاشی دیکە ڕژدتر دەچێتە سەر «تەمبوو». ئەمەش بۆ ئەوەیە ئاو بە فیڕۆ نەچێ و کەمتریش پێویست بێ بۆ وەگەڕخستنی ئاش. * «سیمـ.» ئاشەتەنوورە.
ئەمەندووسکانە
[[ئەمەندووسکە+ئانە]]
(بنت.) تم: ئەمەندووکانە.
ئەمەندووسکە
[[ئەمەند+ ئووسکە=ئووچکە]]
(بنت.) تم: ئەمەندووچکە. تێبــ.- دەنگی (چ)ی ئووچکە لەسەر زمانان بۆتە (س).
ئەمەندووچکە
[[ئەمەند+ ئووچکە]]
(بنت.) میقدارێکی کەمتر لە ئەمەندووکەی پێ دیاری دەکرێ. *ئەمەندووسکە، ئەوەندووسکە.
ئەمەندووکانە
[[ئەمەندووکە+ ئانە]]
(بنت.) بۆ موبالغە لە بچووک نیشاندانی شتێکدا. هێشتا ئەمەندووکانەیە، وایە! گەورەتربێ چۆن دەبێ. *ئەمەندووسکانە.
ئەمەندووکە
[[ئەمەند+ئووکە]]
)بنت.) میقدارێکی کەمتر لە (ئەمەندە) پێشان دەدا.
ئەوەندووسکە
[[ئەوەند+ ئووسکە]]
(بنت.)، (مک.) تم: ئەمەندووچکە.
ئەوەندووکە
[[ئەوەند+ ئووکە]]
(بنت.)، (مک.) تم: ئەمەندووکە.
با بردوو
[[با + بردوو]]
(سمف.)، (مج.) هەر شتێکی لەدەس دەرچووبێ.
بازاڕی مردوو
(نت) بازاڕێکی سەودا و مامەڵەی ئەوەندە کەم بێ، وەک نەبوون وابێ.
بۆردومان
«نا.»،، «سیه.» تم: بۆمباران. تێبــ.- ئەم وشەیه «بووردمان» ی فرەنسییه و جەڕاوه، وای بۆ دەچم که له ڕێگای تورکی عوسمانیڕا هاتبێته ناو زمانی کوردی له کوردستانی عێڕاق.
بەدوێژ
«ست.0» «سن.» تم: بەدگۆ.
بەر گدوو
[[بەرگ/٢ + دروو (دروون)]]
«نفا.، سفا.» ئەو کەسەیە کە قوماش به ئەندازەی قەد و باڵای خەڵک دەبڕێ و دەیدروێ و و دەیکا به جلک. *جلدروو، خەیات «عا.»
بەربواردوو
«نت.»، «مک.» تم: بەر بوارد.
بەردووخ
«نت.» چه ڕخی خەرەکی خوری ڕستن.
بەردووگ
«نت.» ئەو پێستەیە که دووگی مەڕ دادەپۆشێ، له کوردەواری دەهێندێ برین و کوان... ئەوانەی د ەگرن *«بک.» بەردووڤ.
بەرودوا
[[1- به‌ر 2و3 + و+دوا ]]
«ست.» جووری جووڵان و بزووتنی چەند گیاندار یا بزواندنی چەند شت لە شوێنێ بۆ شوێنێکی تر، بەشێوەیەکی ئەوتۆ کە هێندێک لێک دووربن یا تۆزێ وەخت بکەوێته نێوان. یەک لە دوای یەک:: هەمووتان بەرەودوا بچنەدەر «هەموو دەرکەون بەڵام پێکەوە نا»، سوارەکان خەریکن بەرودوا د ەگەنه بەر ئاوایی «هەموویان وێکڕا ناگەنێ.».
بەرودوا کەوتن
«مست. لا.» پاش و پیش بوونی چە ند کارێ یا کەسانێکه بۆ جێ بەجێ بوون یا جێ بەجێ کردنی کار و مەسەلەیە ک به جۆرێکی تایبەت ڕێز بووبن و دەقیان گرتبێ.
بەرودواخستن
«مست. مت.» جێگوڕکێ کردن بەچەند کار یا چەند کە س و... که تەرتیبێکی تایبە تیان وەرگرتبێ.
بەندوبە ست
«نت.» «کئێر.» تە گبیر کردن و ڕێک کە وتنی کارێ دژی کەسێ یا کۆمەڵی. پیلان، «عا.» مؤامرة. تێبــ.ینی: هەرچەنده کەرتەکانی ئەم وشەیه کوردین، بەڵام بەلای منەوه وەکوو «زاراوه» لە فارسی ڕا هاتۆته ناو زمانی کوردی، ئەگەرچی زمانی فارسی وشەکانی وەک سەتان و هەزاران وشەی تر له پەهلەوی «کوردی» خواستۆتەوه.