«مست. مت.» تم: بەرتیل وەرگرتن.

«مست.، مت.» 1- بێ بەهره کردنی کەسێک لەوەی بۆی دیاری کرابێ:: فەرزنده چووه دەرێ هەتا هاتەوه بەشەکەیان خواردبووو. 2- «مج.» به ناڕ وا دەست، دە ماڵی خەڵکی نان و دەست به سەر هێندێکی یا هەموویدا گرتن.:: مامەکەیان بەشی ئەو هەتیوانەی هەر خوارد.

«مست. لا.، فج» بێ بە هره بوون، مەحرووم بوون:: منداڵینه هەرچی درەنگ بێتەوه بەشی دەخورێ.

«نمف.: بەش خوران، کە سێکی بەشی خورابێ، شتێکی لێ داگیر کرابێ، به زۆر ماڵی زەوت کرابێ.:: ئەی بەش خوراو خۆمان.

«نت.»، «سیم،» هەرچی له لایەن خواوه به ئادەمیزاد بگا، وەکوو: ڕزق و ڕۆزی، بەختەوەری و بەدبەختی، بەڵا و نەگبەتی و نەخۆشی، منداڵ و...:: بەشی خوایه و شوکرانەی دەوێ * «مک.» بەشی خوڵا.

«نت.»، «مک.» تم: بەشی خوا.

«نت.»، «مک.» تم: بەشی خوا.

«سفا،» حاڵی کەسێکی زۆر داوای شت لە خە ڵکی بکات * خوازەڵۆک.

«نا.» هەر ماددەیەکی بەسەر ئاگرەوه بکرێ و بۆن و بەرامەی خۆش بڵاوبکاتەوه. تێبــ.- ١» لە کوردەواری ئە سپەندەر، کوندر، وشەی وشە و مە ستەکی باوه. ب» لە ئەدەبیات و چیرۆک و داستاناندا «عوود» و «عەمبەر» و «میشک» وەکوو بخوور باسکراون. ج» ئێستا هەندێ ماددەی بۆنخۆش بە چیلکه پێوە دە لکێنن و ئاگری پێوە دەنێن * بخورد، بخوور، بو غرد.

«نت.» دەفرێکی تایبەتییه، زەمانی پێشوو له دیو ەخانی پاتشایان و ئەمیر و گەورەپیاوان دایان دەنا و بخووریان تێدا دەسووتاند.

«ئمتـ.»، «سیمـ.» ئامرازی پرسیار کردنە.: ئاخوا نەریمان کەنگێ بە سەفەر دەچێ؟ ئاخوا وەتمان چوو بۆ ئاشی؟ بڕۆ بزانە ئاخوا دەڵێ چی و ناڵێ چی؟ * ئاخوا، داخۆ، داخوا، داخودا، ئایا.

«نتـ.»، «کئێر.» مەلای شیعان.

«نا.» چێگەیەکە لە ناو پێگە و تاوڵەدا، بە خشت یا بەرد و قوڕ هەڵی دەبەستن وەکوو قووڵکەیەک وایە کە هەندێ لە زەوی بەرز بێ، ئالیکی بۆ وڵاغ تێدەکەن، دەکرێ ڕێزێک بە تەنیشت یەکەوە هەڵ ببەسترێن یا یەکی درێژووکە هەڵ بەستن و چەند وڵاغی لە سەر ببەستنەوە. * «بکــ.» ئافر، ئافەر، ئاخل «ژاباـ کفـ.»، «هو.» ئاو ـ وڕ، دەمگە.

«نتـ.، متـ.»، «سیمـ.» ١- چلۆنایەتێ ئیشی کەسێ، وڵاتێ یا ئیدارە و ڕێکخراوێک کە هیچی بەسەر هیچەوە نەبێ. ٢- پشێوی و بەربەشۆیی ٣- کەس ئاگا لە کەس نەبوون. ٤- هەر کەسە بۆ خۆ بوون * «مکـ.» ئاخوران زاخوران.

«نفا.» تمـ: ئازادیخواز.

«نفا.» ئەو کەسەی ئازادی دەوێ، ئەوەی بۆ ئازادی وڵات یا میللەت یا بیروباوەڕی «ئازادی گشتی» خەبات دەکا: ئازادیخوازان لە پێناو ئازادی نەتەوەی کوردا بە گژ ئیمپڕیالێزم و نۆکەرەکانیدا دەچن.

١- «ستـ.» هەر کار و کردەوە و شتێکی پێوەندی بە ئازادیخوازییەوە هەبێ: خەباتی ئازادیخوازانەی میللەتان، مەقالەی ئازادیخوازانەکانی ڕۆژنامەی «نوور» بزووتنەوەی ئازادیخوازانەی نەتەوەی کورد. ٢-[ ئازادیخواز + ئانە]، «بنتـ.» وەکوو ئازادیخوازان، بە شێوەی ئەو کەسانەی ئازادییان دەوێ: ئازادیخوازانە بیر لە مەسەلەکە بکەوە. تێبــ.: ئەم وشەیە ئەگەر «سفەت» بێ لە وشەی «ئازادیخوازی» وەردەگیرێ و لە جوملەدا پاش ناو دێت و لە ئەسڵا دەبێتە «ئازادیخوازیانە» بەڵام دەنگی «ی» ەکە لەبەر قورسی دەکەوێ. بەڵام ئەگەر «بەند = قید» بێ لە وشەی «ئازادیخواز» دادەتاشرێ و هەمیشە پێش ناو دەکەوێ.

«حمسـ.» خەبات کردن لە پێناو سەربەستیدا، لایەنی ئازادی گرتن.

«نفا.»، «تتـ..» ١- ئەو کەسەی حەز لە شەڕ ناکا. لایەنگیری ئاشتی ٢- ئەندامی «ڕێکخراوی ئاشتی جیهانی» کە لە پاش شەڕی دووهەم دامەزراوە و دژی شەڕ خەبات دەکا.

«کنـ.» دەست نەگێڕانەوە و خۆ نەپاراستن لە کردنی کارێک: تۆ بڵەی دەست بەسەر پووڵەکانیدا بگر ێ؟ ئەرێ وەڵڵا ئاوی لێ ناخواتەوە.

«نفا.، سفا.» کەسێکی بۆ وەداەست هێنانی شتێک، وەدی هێنان، یا وەدی هاتنی مەبەستێک زۆر بە پەرۆش بێ.: ئاواتەخوازی قومە جگەرەیەک بوو «نفا.»، بۆ قومە جگەرەیەک ئاواتەخوازبوو «سفا.»، ئاواتەخوازی جگەرە «نفا.»، پیاوێکی ئاواتەخواز «سفا.».

«نمفـ. سمفـ.» شتێک، کارێک و مەبەستی کە بۆ وەدەست هێنانی، زۆر هەوڵ درابێ.: ئاواتەخواستەش وا نابێ. ٢- «کنـ.» هەرچی زۆر خۆشەویست بێ و بە دڵەوە نووسابێ. «بە تایبەتی منداڵ» .: کوڕە خۆ تۆ ئاواتە خواستە نی، بۆ وازنابێبی. * ئاواتی.

«سفا.» تمـ: ئاوکێش/۲.

(نا.) تم: ئێسک. ((کاڵای گۆشت و پۆست بەرگ بەدەن چاک)) ((مۆرەی ئێسخوانیش ڕێزا نە ڕووی خاک)) (خانا-٧١٤).

«نتـ.»، «بکـ.» من غوڵامی تو تمـ: ئەزبەنی.

(مصت،. لا،)، (کعر.) زۆرزان و فێڵباز بوونی منداڵێک، چاوقایمبوونی.

«نا.» تم: بخوور.