کن.» به کچێک دەگوترێ خوازبێنی کەری نەبێ. «دەچمه سەر سوڵتانی، چلدانەی دەگرمەوه، بەختی خۆم و چاو جوانێ، به تاقی دەکەمەوه» «فولکلۆر» تێبــ.ینی: ئەم وشەیه له (ئاوێستا)دا به شێوەی ناوی مەفعوول «بەخته» بە مانای «بەشدراو. بڕیار دراو» هاتووه و له زمانی سانسکریتیدا بە شکڵ (پهەکعا) بە مانای شتێکی بەخشراو له هەندێ شوێنی ئاوێستاشدا شکڵی «بەغه، به غا» ی به مانای «بەش» وەرگرتووه. «تم: په: په.، یگد،، ج 2، ل-115، و معین، بورهان، ج1، ل-239» 2- «مج.» پەنا، داڵداده، تێبــ.ینی: یە کێک که بیەوێ کەسێکی دی له کارێک یا له ڕووداوێکدا کۆمەگی پێ بکا. یا بەلایەکی لێ وەدەر خا. پەنا دەباته بەر بە ختی ئەو کەسه. «بەختت بم.»، «خۆم خسته بەختی تۆ و تۆش کەیفی خۆته» ڕستەیێکن که لەو جووره کاتانەدا دەگووترێن، جار و باریش پەنا دەبرێته بەر بەختی کەسێکی تر لەلای کابرای مەبەست خۆشەویست بێ. «خۆم خسته بەختی بابت» ئەمه هەمووی لەوەڕا دێت که ئینسان «بەخت» ی وەکوو هێزێکی ئاگادار، بۆ خۆی داناوه که دەتوانێ هەموو شتێکی بە سەر بێنێ، جا بۆ ئەوەی «بەخت» ی خۆی له خۆی نەتۆرێنێ لەسەر خۆی بە پێویست دەزانێ ئەگەر یەکێک خۆی خسته بە ختییەوه، دەبێ ئیشەکەی هەرچی که بێت هەوڵ بدا بۆی جێ به جێ بکات.* ئیقباڵ، تاڵع، تاڵه چاره، شانس، نسیب، نگین. «بک.» سعوود..

نا.)، ٠کئێر.) ١- یەک ڕانەبوونی دوو یا چەند کەس یا هەیئەت دەگەڵ یەکتری. ٢- جیاوازی چەندی و چۆنی دوو یا چەند شت دەگەڵ یەکتر. ئەم ئیختیلافەی مەنگوڕ و مامەشان هەر نابڕێتەوە، ئەمە لەکوێ و خەنجەری مام پیرۆتی لەکوێ هێندەی ئەرز و ئاسمان ئیختیلافیان هەیە. تێبــ.- جەمحی ئەم وشەیە (ئیختیلافات)ە. ئەو هەموو ئیختیلافاتەی ناو دەوڵەتان هەروا بە هاسانی لابەلا ناکرێ.

(جم.) هەموو ئەو دەستەڵاتەی لە لایەن دەولەت یا هەیئەت و کەسانی دەسەڵاتدارەوە بۆ جێبەجێ کردنی فەرمانەکان دەدرێ بە هەندێ کاربەدەستان. فەرماندارەکان ئیختییاراتی تەواویان هەیە.

(ست) ئەو کەسەی دەستەڵاتی هەبێ، ئەوەی هەقی کردن و نەکردنی کارێکی هەبێ. خۆتان ئیختییارداری ئێمە و ئەوانیشن. باوک ئیختییارداری کچی خۆیەتی. ((یای خەزاڵ، عەمرم، کێ لەسەر وڵاتی سوورچی و زراران دەکەیە سوورباش و ئیختییادارە)) (تحفە: ج١- ٣٥٠).

(مست. مت.) هەڵبژاردن و پەسند کردنی شتێک یا کارێک... خۆتان ئەم ژیانەتان ئیختییار کردووە گلەیی لە کەس مەکەن. بە من بایە زەردەکەتان ئیختییار کردبا لەم شینە چاتر بوو.

(س.) ١- ئەسپێکی گونیان دەرهێنابێ (خەساندبێتیان). ٢- (مج.) پیاوی غللوور و بە گوڕەگوڕ کە هەڵسوکەوتی بە ڕمبەڕمب و زرموکوت بێ. ٣- (نمف.) (ئیختە کراو)ە کە کورت بۆتەوە. *یەختە، ئێختە.

(نت.) ١- تەویلەیەکی تایبەتییە کە لە سەردەمی دەربەگایەتیدا پاتشا و میر و بەگان بۆ ئەسپە یەختە کراوەکانی خۆیان تەرخانیان دەکرد. ٢- موتڵەقی تەویلە. ((دەچوو ئیختەخانان دەری دەهێناوە جوانوولێکی نۆزینی سێ ساڵی)) (تحفە: ج٢-١٩٦)، ((لە بۆ ئیختەخانەی ڕاکێشاوە))، (تحفە: ج٢- ١٦٥). ٣- ناوی دێیەکە لە موکریان و شانی سەرخاسە. *یەختەخان (خانە)، ئێختەخان (خانە).

(مست. مت.) ١- دەرهێنانی گونی ئەسپ (بە تایبەتی) و هەر حەیوانێکی تر ( بە گشتی). ٢- (مج.) بەیدەست کردن، ژێردەست کردن، هێنانەبەربار، ڕام کردن، لە هەڕ و گیف و گوڕەگوڕ خستن. هەر دەڵەی ئیختەیان کردووە هەرا و هۆریای جارانیان نەماوە. * یەختە کردن، ئێختە کردن، خەساندن.

(نا.) ١- چەک و کەلوپەلی دوژمن کە پاش کوشتنی دەستی بە سەردا دەگیرێ (معین: فەرهەنگ، ج١-١٦٦). (( بە دوو نیران چوار سواری دە چەلییانم کردوون ئێختەرمە)) (تحفە: ج٢-١٨٣). *یەختەرمە. ٢- ئەسپێکی سوار بە دوو خۆیدا دەکێشێ. *یەدەگ.

تم: ئێوارە وەخت. ئێوارە وەختێکی درەنگ بە دێر و ژوانەوە گەڕایەوە ماڵێ.

«نا.» ۱- تمـ: ئەستێرە. «عالەم بە یەکا دێن و دەچن هەر وەکوو مەحشەر» «یەک یەک بە مەسەل مانگ و یەکێ هەر وەکوو ئەختەر» «قانیع: گوڵاڵەی مەریوان_۳۰» ۲- ناوە بۆ ئافرەتان.

«سفا.» تمـ: ئەستێرە ناس. «جەو دما ئەسحاب «زیج» و «ئوستوڕلاب» » «ئەختەرشناسان ئەڕستوو خیتاب» «خانا_۲۰»

«حمسـ» تمـ: ئەستێرە ناسی.

«نا.» کردەوه یا قسەی ناڕاست که وەپاڵ کەسێکی بدرێ. * «بک.» بوختان. «جن.» بۆخت.، بۆختۆم.

«مست. مت.» بە ناڕاست قسەیەک یا کارێک دانه پاڵ کەسێ.:؛بوختانی پێدەکەن. بۆختانی پێ کرد گوتی هەزار تمەنم قەرزداره.

«مست. لا.» قسەی ناڕاست وەپاڵ خەڵکی دان، کردەوەی وەها وەپاڵ خەڵکی دان که نەیان کردبێ.* «بک.» بوختان کردن. «جن.» بۆخت ڕخته.

«نا.» 1- «بەرخەنێرێکی لەدوو ساڵان گەور تر بێ.» «جێد.»، ل- 14». 2- «بەران و سابرێن» «خا. ب1، ل-142». 3- «بەران، خرت، سابرێن.» «معر.. کشت، ب1. ل-42.» 4» مک.» به ڕانی خەسێنراو.

نت.»، مانگی «مایس» دەکەوێته «نیسان» و حوزەیران، سی و یەک ڕۆژه. سێەم مانگی بەهار.. تێبــ.ینی: بۆیه ئەم ناوی لێندراوه چونکوو خۆی لەو مانگانه نییه به شێوەیەکی ئاسایی بارانی تێدا ببارێ، بەڵام ڕێی دەچێتی ببارێ و ڕێشی تێدەچێ نەبارێ، بارین و نەبارین بە بە خته.

کن.» هەمیشه تێدەشکێ و دەکاراندا سەر ناکەوێ.

کن.» هەر کارێکی دەستی بداتێ سەردەکەوێ.

ست.» 1-تم: بەختەوەر:: خۆی بە بەختیار دەزانێ. 2- ناو بۆ نێرینه.