تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئاڵ و بۆڵ
[[ئاڵ ؟ + و + بۆڵ]]
«ستـ.» حاڵی بەرسیلە کە ئاوی تێگەڕابێ بەڵام هێشتا بە تەواوی نەگەیبێ و تامی بە لای ترشیدابێ، حاڵێکەوە لە نێوان بەرسیلەیی و ترێی گەییودا، شکڵی ترێی پەیدا کردووە «بۆتە بۆڵ» و تامی بەرسیلە دەدا. تێبــ. ــ ڕەنگە «ئاڵ» ی ئەم وشەیە و «ئاڵ» ی ئاڵبوونەوە پێوەندی و خزمایەتییان پێکەوە هەبێ.
ئاڵ و بۆڵ بوون
«مستـ. لا.» ئاوتێگەڕان و ترش و شیرن بوونی بەرسیلە، گەییشتینە حاڵەتی ئاڵ و بۆڵی.
بۆڵ
«نا.»، «سیم.، سن.» دەنکی ترێ.:: ڕێشی بابا بۆڵی درێژۆکەیه. ترێ ڕەشەکه بۆڵی خڕه.* «مک.» گلوو. «سن.» گله، گلی. تێبــ.- له لەهجەی جنووبی زمانی کوردیدا: گلوو= هەڵمات گله = کڵۆ، دەنگ، گلەگلە = دانه دانه. «تم: لۆری، ل-124» .هس
بۆڵاندن
مست. لا.» 1- لەبەر خۆوه و بەناڕەزاێتی بە جۆرێکی وا قسەکردن کە خەڵکی نیزیک گوێیان لێبێ بەڵام هەمووی تێنەگەن و قسەکان به تەواوی و ڕێکوپێکی له دەم دەرنەچن.:: هەر دە ڕۆی و دەیبۆڵاند. ٢- دەنگێکی لە دەمی ورچی تووڕه دێته دەر.:: هەر دەڵەی ورچه دەبۆڵێنێ.* «سن.» بۆڵانن بۆڵە کردن، خۆته کردن، بۆڵە بۆڵ کردن.
بۆڵمازوو
[[ بۆڵ+مازوو]]
«نت. «مک.»، «سیم.» جۆره ترێیەکه، دەنکی خڕه وەکوو مازوو هەر بەقەد مازوویێکیش گەورەیه. هێشووی پڕ و توێکڵی ئەستوور و ڕەنگی زەردی شینباوه. «بۆڵمازوو» و «مسکی» و «مێخی» و «ڕەزاقی» و «گون توڵه» و «کلکه ڕێوی» و «عوشاقی» «پیرەمێرد، ل-279
بۆڵه
نا.» قسەی لەبەر خۆوه له خەڵک لێی حاڵی نە بن. ئەنجامی بۆڵاندن.:: پیرێژن هەر هەنگاوێک دەرۆیشت و بۆڵەیێکی لێوه دەهات.*«سن.» خۆته.
بۆڵەبۆڵ
نت.» بۆڵەی زۆر، بۆڵەی یەک به دوای یەکا.:: ئەوە چییه دەڵەی پیرێژنی دۆ لێ ڕژاوی، هەر بۆڵه بۆڵته. *«سن.» خوته خوت.
بابۆڵە
[[با + ب؟ + ئۆڵە]]
(نت.) ١- (مک.) نانی لوول دراو کە پێخۆرێکی زیاتر (ماست، پەنیر، ڕۆنی کەرە،...) و ئەو جوورە شتانەی دە ناودا بێت. ساندویچی کوردی. ٢- (سن.) منداڵی ساوا کە دە پارچەیەکەوە پێچرابێ و بەسترابێ *(مک.) قۆنداغە. کردنە بابۆڵە- آ) دانانی هێندێ پێخۆر لە ناو نان و پێچانەوەی. کوڕم ڕۆنەکە دە نانەکە هەڵسوو بیکە بابۆڵە و بیخۆ. ب) (-کەسێک)، (مج.) تێکەوەپێچان و زاڵ بوون بە سریدا. کوڕە لەسەر پەت و سینگی خۆت دانیشە، دەنا هەڵدەستم دەتکەمە بابۆڵە.
بابۆڵە پێچ
(نت.(سن.) تیزماڵکە پەڕۆیەکە منداڵی ساوای پێ دەپێچنەوە.
بابۆڵە پێچ کردن
(معت. مت.)، (سن.) پێچانەوەی منداڵی ساوا بە شکڵی مەلۆتکە.
بۆڵەبۆڵ
نت.» بۆڵەی زۆر، بۆڵەی یەک به دوای یەکا.:: ئەوە چییه دەڵەی پیرێژنی دۆ لێ ڕژاوی، هەر بۆڵه بۆڵته. *«سن.» خوته خوت.