«کو. عا.»، «بنتـ.» تمـ: باقڵ «هەموو مەعناکانی، بەڵام بەوجۆرەی کە یەکێک خۆی تێی دەگاو بە یەکێکی تری دەڵێ» : باقڵم «بە عەقڵی من» ئیمشەو هەر دەبارێ.

١-(س.) پایەدار، بەردەوام.« بیبەنە خزمەت عەرشی عێڕاقی» «بڵێن یار باقی و هەم باقی و هەم سوحبەت باقی (پیرەمێرد 102) ٢-هەرشتێکی کە لە شتێ مابێتەوە، پاشماوە: ماوە دە دینار باقی حیسابەکەی پێشووش ماوە ٣- فەرقی نرخی دوو شتان کە پێکیان دەگۆڕنەوە: ساعەتەکەی دایە و پێنج دیناریشی باقی دایەوە و ڕادیۆکەی لێ وەرگرت.

(مست. لا.) ئالوگۆر کردنی شتان پێکەوە و لەسەردانەوە یا لەسەر ئەستاندنەوەی.: ئەم کابرایە ڕۆژێ هەزار باقی و ساقی داەکا.، کەس تێی ناگا خەریکی چییە.

(نا.)، (مک.) جۆرێک دروومانی وردە بۆ جل و بەرگ و ئارەخچن و... کەژاڵ ئارە خچینێکی بە (قرمە) و (باقێ) ی درووە شتی وا جوان هەرنەبووە.کەوشە ک ت بەرە لای عەوڵا چاو لەحەوا بۆت جووت باقێ کا.

(نت)، (مک) چڵە گیایەکی درێژی ئەستووریا چەند چڵە گیای پێکەوەیە، کە لە ناوەڕاستی (باقە) ی د ەهاڵێنن و گرێی دەدەن - ئەوەی باقەی پێ د ەبەستن. *(سن.) باقە بەس.

(نت.)، (مک.) زیپکەیەکی بچوکی ڕەقە لە دەست و پل و جێگای تری لەشی ئینسان دێت. (تێبــ.- ١) کەرتی (بال) لەم وشەیەدا بەلای منەوە(بەل) ـه کە بە مانای (قیت) هاتووە. (ب) لە ناو کوردەواریدا وا قاو بووە کە هەر کەسێ دەستی وە (بوق)کەوێ یا (بوق) وە جێگایەکی لەشی بکەوێت، بالۆ کەی لێدێ.) بۆ چار کردنی بالۆکە چەند شێوەیەک لەکوردستان باو بوو: ١-حەوت دەنکە گەنم و حەوت کڵۆ (خوێ) یان دهەێنا و حەوت (قل هواللە) یان بەسەردا دەخوێند دەپەڕۆیەکانەوە دەپێچا و لە شوێنێکی شەدار دەیان خستە ژێر خاکەوە، دەگوترا هەر دە مایە کی ئەو گەنم و خوێیە ڕزین بالۆکە کەش هەڵد ەوەرێ. ٢-گیایەکی ساقەت ئەستوورە لە کوردستان هەیە (تیرۆک) یا (دار بالۆکە) ی پێدەڵێن، ئەو کەسەی بالۆکەی لێ هاتبا دەچوو پەلێکی ئەو گیایەی بادەدا و وەلایان وا بوو بەم کارە بالۆکەکەی ئیشک دەبێ.٣ - بە جەوهەری گۆگرد (ئەسید سولفوریک = حامز کبریتیک) دەیان سووتاند. * (سیم.) بالوکە. (بک بالۆک. سن) بالۆک.

(نت.) ١-(سیم.) تم: بالۆکە. ٢-(مک.) بالۆکەیە لە شوێنی بێ تووکی یەکسمان دێت.

(نت.)، (مک.)، دۆشەکەڵەیەکە لە ناو لانکەدا بۆ منداڵ ڕادەخرێ. تێبــ. - دەنگی (ک) ی ( ئەک /) کەوتووە و دوایی ئە م وشەیە وە کوو (٥- ئە/١) دێتە بەرچاوان.

١-بالە - تم: باڕە. ٢-بالە - (نا)، (سن) دەستەوانەیەکی چەرمە (بازەوان) لە وەختی عاملاندن و چەشت کردنی بازی تازە گێراو، یا لە کاتی ڕاوا بۆ هەڵگرتنی بازی ڕاوکەر دە دەستی دەکا، تا پەنجەی باز د ستی بریندار نەکات.

«ئم»، «سیم،» تم: ٢- با/١

«نا»، «سن»، تم: بایینجان/١-ب.

«نا» ١- تەختایی سەرەوەی خانوو لە دیوی دەرەوه، پاش ئەوەی دار ڕا و گڵەبان دەکرێ و سواغ دەدرێ. ئەو شوێنەی خانووکه هاوینان خەڵک لەبەر گەرما لێی دەنوون. * «مک.»، سەربان. «بک» بان، سەربان بانی. «جنو» بۆ، سەر بۆ. بانێکه و دووهەوا _ «کن» فەرق و جیاوازی له تاقە شتێکا بۆ کەس یا بۆ دوو مەبەست، ٢- دەشتایێکی لەچاو دەوروبەری خۆی بڵیند تر بێ:: بانی هۆبەتوو، بانی مەقان * «مک» بانوو، «بک» بانی. ٣- سەر، ژوور:: «بیخەرە بانی»، کڵاوەکەی نایە بان سەری، تانجیکه نیشتە بان کەروێشکێکه، کتێبــ.ەکه وا لەبان مێزەکه. ٤-«ئم.» بۆ نیشاندانی حاڵی دووشتان که لەچاو یەکتری له حاڵەتی بەرزی و نزمی دابن، یەکیان لەوی دیکەیان بە رزتر بوو.

«نت.» «هو.» تم: بانه ناو. تێبــ.ی-کەرتی «ئەنوو» ڕیشەی مەسدەری «هەنوون» ه که له «هەندووتەن» ی پەهلەوی کەوتۆتەوه.

«نت.»، «سن.» تم:بەسوڵدان.

1) بە مەڕێ دەگوترێ که بەرخ وەخۆ بگرێ و بیلێسێتەوه بەڵام نەیەڵێ بیمژێ. ب»، «کن.» ژنێکی تەواو ڕام نەبووبێ و خۆی بە دەست مێردەوه نەدات. تێبــ.- ١- ئەم وشەیه بەو شێو ەیه که له مەتەڵەکەی سەرەوەدا دەکار کراوه، دەبێ لە مەسدەرێکەو ه هاتبێ، هەروەکوو دەڵێن دەنازێ له مەسدەری «نازین» یا دەبارێ لەمەسدەری «بارین»، کاتێ دەشڵەین «دەبانێ» یا «نابانێ» بەو جۆرەی له مەتەڵەکەدایه، دەبێ بڵەین دەبانێ لەمەسدەری «بانین» هاتوه، بەڵام ئەم مەسدەره لازمه قەت نەبیستراوه، ب» ئەوەندەی پێم شک بێ لەو مەسد ە ره نەبیستراوه یا گوم بوه. ٢- وشەی «بانۆک» و «نەبان» کەوتوونهوە و له مەتەڵەکەشدا له حاڵەتی مزارعی «دەبانێ» و «نابانێ» دا د ەیبینین.

«مست.مت.» شتێک بەسەر شتێکی دیکە دادان، وەسەر کردن، وەسەردان، پێدادان:: ناشتمان و خۆڵمان بان دا، «بخەفه بانت دەم» بخەوه تا لێفەت پێداد ەم یا دات پۆشم، دوێشەو بان خۆی نەدابوو سەرمای بوه.

«نت.» خشڵی ژنانەیه، دراوی زێڕ یا زێوه که له تەپڵەسەری تەقیله یا تاسکڵاو... بۆ جوانی دایدەدروون.

«نت.» خشڵێکی ژنانەیه، له ئاڵتوون یا زێو درووست دەکرێ و له سەر «هەوری» دەبەسترێ. * «مک.» لاگیره.

«مست، مت» تم: بان کوتانەوه.

«نت.»، «سیم.» تم: باگردان.