تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



چێو نەڕشانیان
دار خستنه سەر شان
چەوری و نەرمه
ڕۆژێ نەڕۆژێ
ڕۆنەڕۆ، نۆگە.[ڕۆژنەڕۆژ]
کتکە نەفتینە
کەڵەوەیوا [مایەفیتنە، ئاژاوەچی]
کەس نەدار
نایافت [نایاب]
کەس نەکردگ
پەرجۆ [دەرئاسا، مۆجزات، کاری بەکەس نەکراو]
کەلام نەفسی
ورکە، لێوە [قسەی دەروون]
گوێچکە نەلەقیان
نەترسیان. [نەترسان، گوێ نەدان، بێ باک بوون]
یەکی بوو یەکی نەو
شایەتمانی سەردەمی پێش ئیسلام بووە کە لە تاک بوونەوە بەرەو فرەیی دەچن و پاشان لە فرەییەوە بەرەو تاک بوون دەگەڕێنەوە، بەم شێوەیە :((یەکێ بوو یەکێ نەبوو.)) واتە:بنچینەی بوونەودەر یەکێک بوو، بەڵام یەکێک هیچی پێناکرێت و هاتنەدی بوونەدەر پێویستی بە فرەییە. ((لەخوا گەورەتر کەسێ نەبوو)).واتە : لە نێو فرەییدا کەس لە خوا گەورەتر نەبوو چوونکە بەسەر هەمووشتێکدا زاڵ و بە دەسەڵات بوو.((کۆسە مرد کەفەنی نەو)) مەبەست لە کۆسە باوە ئادەمە کە لە کاتی مردندا کفنی نەبووە، چونکە ((کفن لە کاشان بوو)) واتە: کفن لەم دواییانەدا لە شاری کاشان دروست دەکرا و لەم کاتەدا کاشان و ..۱ لە ئارادا نەبوو. ((کاشانیچ ڕێگەبەنان بوو)) واتە : ڕێگەیەک نەبوو بچێتەوە سەر کاشان. ((دایان نیا جێگە نەو)) ئادەمیان لەسەر زەوی دانا بەڵام جێگایەک نەبوو کە ئادەم بپارێزێت. ((هەڵیان گرت ڕێگەنەو.)) واتە : هەڵیان گرت کە بیبەن بۆ شوێنێک بەڵام شارەزای ڕێگەکە نەبوون، ناچار (( نیانە تاق چاوی زاق)) واتە: لە ناو تاقدا دایان نا و چاوەکانی زاق بوون. مەبەست لەم ڕەستانە ئاشکرا کردنی دەسەڵاتی خودا و بێهێزی و بێ دەسەڵاتی مرۆڤە لە سەرەتای هەموو چیرۆکێکدا دووپاتیان کردووەتەوە.
نشانەی ڕێگە
ڕێنما، دیاری، فرسەق شمار. [تابلۆی مەودا نیشاندەر سەرڕێدا.]
ئاسمانەی دەم
لاسەرگ دەم. [مەڵاشووی زار]
ئامانەت
سپەردە، ئەسپەردە. [ئەمانەت، سپاردە]
ئاو زاینەدەم
دەم پاراوبوون. [تەڕبوونی دەم بە لیک].
ئاو زاینەچاو
فرمێسک زاینەچاو. [چاو تەڕبوون بە فرمێسک].
ئاینەبەنی
[ڕازاندنەوە]
ئیعتنانەکردن
باک نەبوون، پەروانەکردن، پەک نەکەفتن، نەترسان. [دەربەس نەهاتن، بایخ پێ نەدان]
ئەمانەت دان
سپاردن. [ئەسپاردن: بە ئەمانەت پێدان، بە ئەمانەت دانان].
ئەژنەفتن
ژنەفتن، ژنەوین. [بیستن]
ئەژنەوا
ژنەوا، ڕام، فەرمانبەردار. [بیسەر. گوێڕایەل]
بان بانەگا
ژێر ناوگ. [خوار نافک]
بانەناو
سواخ. [سواغ: قوڕ تێهەڵسوون.]
بانەوسان
بان نووسان. [خەوتن لەسەر باندا.]
بانەگا
شەرمگە. [بەرگەدە]
باڵەخانەی تاوسانی
باڵەخانه. [ژوور لەنهۆمی دووەمی خانوودا.]
بردنەوه
[گێڕاندنەوە]
بردنەوه
[سەرکەوتن لە کێبەرکێ یا لە قوماردا. (بەرانبەری «دانان ».)]
برژاننەوه
قرچاننەوه. [خوێن ڕاگرتن بەهوی دەرمانەوه.(بۆ نموونه: برژاندنەوەی برین.)]
برژیانەوه
قرچیانەوه. [سووتانەوه: گیرسانەوەی خوێن بەهۆی دەرمانەوه.]
بزنەکێفی
[بزنەکێوی]